محمدهادی حسین زاده
مسعود اصفهانی
محمد ربیعی
بابک ربیعی

به منظور بررسی اثر فواصل ردیف کاشت بر عملکرد دانه و تغییرات شاخص های رشد ارقام کلزا (Brassica napus L.) به صورت کشت دوم در اراضی شالیزاری، آزمایشی طی دو سال زراعی ۸۳ -۱۳۸۲ و ۸۴-۱۳۸۳ در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. چهار رقم کلزا به نام های Hyola۳۰۸، RGS۰۰۳، PF۷۰۴۵/۹۱ (ساری گل) و Hyola۴۰۱ به عنوان عامل اصلی و سه فاصله ردیف کاشت ۲۰ ، ۲۵ و۳۰ سانتی متر با تراکم ثابت ۴۰ بوته در متر مربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده های دو ساله نشان داد که رقم ساری گل (PF۷۰۴۵/۹۱) در هر دو سال دارای حداکثر سرعت رشد نسبی (RGR) (۲۹/۴ گرم بر گرم در ۱۰ درجه روز - رشد، سرعت رشد گیاه (CGR) (۲۵/۹ گرم بر متر مربع در ۱۰ درجه روز - رشد)، شاخص سطح برگ (LAI) (۸۹/۱) و سرعت جذب خالص (NAR) (۸۹/۱۵ گرم بر متر مربع در ۱۰ درجه روز - رشد)، عملکرد دانه (۲۰۴۳ کیلو گرم در هکتار) و درصد روغن دانه (۱۹/۳۴ درصد) بود و از این لحاظ اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد با سایر ارقام داشت و رقم Hyola۳۰۸ از نظر شاخص های فوق کمترین مقدار را دارا بود. مقایسه تاثیر فواصل ردیف کاشت بر شاخص های رشد ارقام مورد مطالعه نشان داد که فاصله ردیف کاشت ۲۰ سانتی متر نسبت به سایر فواصل کاشت دارای بیشترین RGR (۲۸/۴ گرم بر گرم در ۱۰ درجه روز - رشد)، CGR (۹۸/۶ گرم بر متر مربع در ۱۰ درجه روز - رشد)، LAI(۷۰۶/۱)، NAR (۲۵/۱۰ گرم بر متر مربع در ۱۰ درجه روز - رشد)، عملکرد دانه (۱۷۷۷ کیلو گرم در هکتار) و درصد روغن (۳۵/۳۳ درصد) در هر دو سال آزمایش بود و از لحاظLAI و NAR اختلاف معنی داری با سایر فواصل ردیف کاشت داشت. رقم PF۷۰۴۵/۹۱ بیشترین و رقم Hyola۳۰۸ کمترین درصد جذب تابش (به ترتیب ۵/۷۵ و ۵/۶۱ درصد) را در بین ارقام کلزا داشتند و فاصله ردیف کاشت ۲۰ سانتی متر نیز بیشترین درصد جذب تابش (۵/۶۸ درصد) را دارا بود. به طور کلی رقم PF۷۰۴۵/۹۱ دارای حداکثر سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت رشد گیاه (CGR)، شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت جذب خالص (NAR)، درصد جذب تابش، عملکرد دانه و درصد روغن دانه بود و فاصله ردیف کاشت ۲۰ سانتی متر با وجود عدم اختلاف معنی دار از لحاظ صفات ذکر شده نسبت به فواصل دیگر برتری داشت.

Growth indices, Light interception, Rapeseed (Brassica napus L.), Row spacing, Grains yield, Oil content., جذب تابش, شاخص های رشد, فاصله ردیف کاشت, کلزا, عملکرد دانه و درصد روغن.