مجید مجیدیان
امیر قلاوند
علی اکبر کامگار حقیقی
نجفعلی کریمیان

به منظور بررسی اثر تنش خشکی، کود شیمیایی نیتروژن، کود آلی و مخلوط کود نیتروژن و کود آلی بر قرائت کلروفیل متر، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ذرت دانه ای سینگل کراس ۷۰۴، آزمایشی مزرعه ای، در دو سال زراعی ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. عوامل مورد مطالعه شامل مقادیر و ترکیبات مختلف کود نیتروژن شیمیایی (صفر، ۹۲، ۱۸۴ و ۲۷۶ کیلوگرم نیتروژن در هکتار)، مخلوط کودهای شیمیایی و آلی (۴۶ کیلوگرم نیتروژن + ۵/۲ تن کود آلی، ۹۲ کیلوگرم نیتروژن + ۵ تن کود آلی و ۱۳۸ کیلوگرم نیتروژن + ۵/۷ تن کود آلی درهکتار) و کود آلی (۵، ۱۰ و ۱۵ تن در هکتار) و سه سطح آبیاری (آبیاری معادل نیاز آبی گیاه (شاهد)، آبیاری معادل ۷۵ درصد نیاز آبی گیاه و آبیاری معادل۵۰ درصد نیاز آبی گیاه) بودند. نتایج حاصله نشان دادند که کاهش نیتروژن با تنش خشکی باعث کاهش رشد گیاه ذرت شدند. با افزایش شدت تنش خشکی و افزایش مقدار نیتروژن، اعداد کلروفیل متر افزایش یافت و یک رابطه خطی با درصد نیتروژن دانه نشان داد. این ارتباط تحت تاثیر تیمارهای تنش خشکی قرار داشت. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب در سال اول و دوم در تیمار ۱۳۸ کیلوگرم نیتروژن + ۵/۷ تن کود آلی به مقدار ۷۵۵۵ و۷۹۱۲ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب در سال اول و دوم در آبیاری شاهد به مقدار ۸۷۵۶ و۹۴۶۲ کیلوگرم در هکتار حاصل شد. تنش خشکی در آبیاری معادل ۵۰ و ۷۵ درصد نیاز آبی گیاه، عملکرد دانه را به ترتیب ۶۳ و۴۱ درصد در سال اول و ۶۶ و ۴۱ درصد در سال دوم کاهش داد. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب در سال اول و دوم در برهمکنش تیمار کودی ۱۳۸ کیلوگرم نیتروژن + ۵/۷ تن کود آلی در هکتار و آبیاری معادل نیاز آبی گیاه به مقدار ۱۱۷۹۰ و ۱۲۳۶۰ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که کود نیتروژن کافی از منابع شیمیایی، عملکرد دانه ذرت را در شرایط تنش خشکی به مقدار کم افزایش داد، در حالی که نیتروژن به صورت مخلوط (شیمیایی و آلی) عملکرد دانه را در شرایط تنش خشکی بیشتر افزایش می دهد و با آبیاری کامل عملکرد دانه افزایش بیشتری داشت. در شرایط تنش شدید خشکی، کود نیتروژن به صورت مخلوط با کود آلی توانست عملکرد دانه را افزایش دهد. بنابراین با مصرف توام کودهای شیمیایی و آلی، علاوه بر کاهش میزان مصرف کودهای شیمیایی، عملکرد دانه نیز افزایش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد که با مصرف ۱۳۸ کیلوگرم نیتروژن + ۵/۷ تن کود آلی در هکتار و آبیاری معادل نیاز آبی گیاه، ضمن صرفه جویی نیمی از کود شیمیایی نیتروژن، عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب به ترتیب ۲/۶ و ۶ درصد در سال اول و ۱/۴ و ۲/۴ درصد در سال دوم نسبت به تیمار ۲۷۶ کیلوگرم نیتروژن در هکتار افزایش یافت.

Chlorophyll meter reading, Grain yield, Maize, Manure, Nitrogen fertilizer, Drought stress, Yield components., تنش خشکی, ذرت, عملکرد دانه, اجزای عملکرد, قرائت کلروفیل متر, کود آلی, کود نیتروژن.