زهرا ردائی الاملی - پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
محمد عبداللهیان نوقابی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کرج
غلامعباس اکبری - پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
فرانک روزبه - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند
سید احمد سادات نوری - پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

در پژوهش حاضر از پلی اتیلن گلیکول ۶۰۰۰ در محیط کشت جامد به منظور ایجاد سطوح مختلف تنش خشکی با هدف بررسی واکنش خصوصیات گیاهچه ۲۰ ژنوتیپ مختلف چغندرقند استفاده شد. تعداد ۱۵ ژنوتیپ جدید (O-Type) همراه با ۵ ژنوتیپ شاهد شامل سه متحمل، یک نیمه متحمل و یک حساس و چهار سطح تنش خشکی با پتانسیل اسمزی صفر، ۶/۰-، ۷/۰- و ۸/۰- مگاپاسکال (به ترتیب از ترکیب صفر، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد وزن در حجم PEG ۶۰۰۰) به صورت آزمایش فاکتوریل (۲۰×۴) بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از اعمال تیمار های تنش خشکی و حدود ۳۰ روز پس از رشد گیاهچه ها، صفات طول اندام هوایی و ریشه چه، وزن تر اندام هوایی و ریشه چه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه چه، اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ برای صفات وزن تر اندام هوایی و ریشه چه معنی دار (P<۰.۰۱) بود. اثر ژنوتیپ نیز برای طول اندام هوایی و ریشه چه معنی دار (P<۰.۰۱) بود. اثر متقابل ژنوتیپ در تنش برای طول اندام هوایی (P<۰.۰۱) و طول ریشه چه (P<۰.۰۵) معنی دار شد. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های چغندرقند از لحاظ تحمل به خشکی تنوع ژنتیکی بالایی وجود داشت، به طوریکه ژنوتیپ های G۱۸ و G۱۶در بین شاهدها و ژنوتیپ های G۱۰، G۴، G۷ و G۵ در بین لاین های نگهدارنده (O-Type) در سطوح مختلف تنش خشکی برای اکثر صفات مورد بررسی نسبت به میانگین ژنوتیپ های شاهد، برتری داشتند. به نظر می رسد که جهت بررسی تنوع ژنتیکی چغندرقند تحت شرایط تنش خشکی با استفاده از محیط کشت جامد PEG، استفاده از صفت طول ریشه چه و وزن تر ریشه چه گیاهچه چغندرقند و اعمال تنش خشکی تا ۶/۰- مگاپاسکال مناسب تر می باشد.

: Genotype, PEG ۶۰۰۰, Restorer line, Sugar beet and Water stress, : پلی اتیلن گلیکول ۶۰۰۰, تنش خشکی, چغندرقند, ژنوتیپ, گیاهچه و لاین نگهدارنده.