محمود هوشیارفرد - گیاهپزشکی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان
عبدالقدیر قجری - ، موسسه تحقیقات پنبه کشور، گرگان

به منظور تعیین اثر عملیات زراعی پاییزه و بهاره بر بیماری های مرگ گیاهچه و پژمردگی ورتیسیلیومی، عملکرد و اجزای عملکرد پنبه طی دو سال زراعی ۱۳۸۴و ۱۳۸۵، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات بیماری های پنبه کارکنده (۳۵ کیلومتری غرب شهرستان گرگان) به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شدکه در آن عملیات زراعی پاییزه (کرت های اصلی) شامل، ۱) بدون انجام عملیات زراعی، ۲) خردکردن چوب پنبه با ساقه خردکن+ دیسک، ۳) شخم با گاوآهن بشقابی، ۴) شخم عمیق با گاوآهن برگردان دار، ۵) خردکردن چوب پنبه باساقه خردکن+ شخم با گاوآهن برگردان دار، ۶)خردکردن چوب پنبه با ساقه خردکن+ شخم با گاوآهن بشقابی و ۷) خردکردن چوب پنبه با ساقه خردکن و عملیات زراعی بهاره (کرت های فرعی) در دو سطح، ۱) شخم با گاو آهن برگردان دار+ دیسک و ۲) دیسک بودند. نتایج تجزیه مرکب دو ساله نشان داد که در سال های مختلف بین اثر اصلی و متقابل عملیات زراعی پاییزه و بهاره از نظر وقوع بیماری های مرگ گیاهچه، پژمردگی ورتیسیلیومی، عملکرد و اجزای عملکرد پنبه تفاوت معنیداری وجود داشت. تیمار شخم پاییزه با گاوآهن برگردان دار× دیسک بهاره کمترین شدت پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه و تیمار خرد کردن چوب پنبه با ساقه خردکن+ شخم پاییزه با گاوآهن برگردان دار× دیسک بهاره، کمترین شدت پژمردگی ورتیسیلیومی بوته را داشت. بیشترین مرگ گیاهچه در اثر قارچ Rhizoctonia solani در تیمار ساقه خردکن×دیسک بهاره مشاهده شد (۵/۶۲ درصد). بالاترین میزان عملکرد مربوط به تیمار ساقه خردکن+شخم پاییزه گاوآهن برگردان دار×شخم بهاره گاوآهن برگردان دار+ دیسک بهاره (۲۳۳۹ کیلوگرم در هکتار) و پایینترین میزان عملکرد مربوط به تیمار ساقه خردکن+ دیسک پاییزه×گاوآهن برگردان دار+ دیسک بهاره (۱۲۳۷ کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که با اتخاذ یک شیوه مناسب برای دفن چوب پنبه ها و آماده سازی بستر کاشت می توان خسارت بیماری های مرگ گیاهچه و پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه را تا حدود زیادی کاهش داد.

Cotton, Damping-off, Residue management, Tillage effect, Verticillium wilt and Yield, پنبه, پژمردگی ورتیسیلیومی, خاک ورزی, عملکرد, مدیریت بقایا و مرگ گیاهچه.