محمد اکبری راد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج (
گودرز نجفیان - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
محسن اسماعیل زاده مقدم - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
منوچهر خدارحمی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام ولاین های امیدبخش گندم نان از نظر صفات مرتبط باکیفیت نانوائی، ۸۵ رقم ولاین امیدبخش گندم نان براساس طرح آلفا-لاتیس با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات کمی اندازه گیری شده شامل وزن هکتولیتر و وزن هزار دانه وصفات کیفی شامل میزان پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم نان، سختی دانه، میزان جذب آب، عدد فالینگ (فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز)، میزان گلوتن، شاخص گلوتن وحجم رسوب با SDS بر اساس استانداردهای بین المللی بودند. همچنین چهار صفت مرتبط با فارینوگراف شامل زمان تکامل خمیر، ثبات خمیر، درجه شل شدن خمیر پس از ۱۰ و۱۲دقیقه اندازه گیری شدند. پس از تجزیه واریانس داده های آزمایش ومقایسه میانگین ها با استفاده از روش های چند متغیره، تجزیه خوشه ای وتجزیه به عامل ها، گروه بندی ارقام و لاین ها انجام و ارتباط بین متغیرها (صفات) مشخص گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام و لاین های گندم برای همه صفات، تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. تجزیه به عامل ها، از ۱۲ متغیر مورد بررسی، سه عامل با واریانس نسبی ۹۷ درصد را مشخص ساخت. عامل اول با واریانس ۷۹ درصد صفات فارینوگراف، عامل دوم با واریانس ۱۷ درصد، میزان پروتئین، حجم نان و حجم رسوب زلنی وعامل سوم با واریانس ۷۵/۱ درصد، صفاتی مانند شاخص گلوتن وحجم رسوب با SDS را شامل شدند. تجزیه خوشه ای با ( الگوریتم واریانس درون گروهی) ارقام ولاین ها را به چهار گروه تفکیک نمود. گروه با کیفیت نانوایی بالا شامل ۲۳ رقم و لاین بود که می توان از آنها در برنامه های به نژادی در جهت بهبود کیفیت نانوایی استفاده نمود.

Bread wheat, Baking quality, Gluten Index, Bread volume and Dough satability, گندم نان, کیفیت نانوایی, شاخص گلوتن, حجم نان و پایداری خمیر.