مهدی رضایی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدرضا نقوی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
رضا معالی امیری - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

در این آزمایش، ۳۳ توده یونجه زراعی از نواحی مرکزی و شرقی ایران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفتند. دی. ان. ای ژنومی استخراج شده از نمونه های گیاهی، با ۱۰ جفت آغازگر ریزماهواره، تحت واکش زنجیره ای پلیمراز قرار گرفته و محصولات این واکنش ها روی ژل پلی اکریلامید واسرشته ساز، الکتروفورز شدند. در مجموع، ۶۲ نوار نمره دهی شده و ۵۲ نوار متفاوت با متوسط پنج نوار در هر لوکوس شناسایی شدند. درصد چند شکلی با میانگین ۶۴/۸۰ از ۵/۶۲ درصد برای آغازگر MTIC ۲۵۰ با کمترین درصد چند شکلی تا ۱۰۰درصد در آغازگر ENOD ۲۰ با بیشترین درصد چند شکلی، متغیر بود. میانگین میزان اطلاعات چندشکلی (PIC) در توده های مرکز و شرق ایران، ۶۱/۰ محاسبه شد. نشانگر ENOD۲۰ و MAL۳۶۹۴۷۱ بیشترین (۷۸/۰ و ۸۳/۰) و کمترین (۳۷/۰ و ۳۴/۰) مقدار PIC را به ترتیب، در دو جمعیت مرکز و شرق داشتند. تنوع ژنی نی (H) نیز در هر دو جمعیت مرکز و شرق به ترتیب ۲۹/۰ و ۳/۰ و شاخص اطلاعاتی شانون به ترتیب ۴۵/۰ و ۴۶/۰ محاسبه شدند. همچنین روابط ژنتیکی بین نمونه ها با استفاده از ضریب تشابه دایس محاسبه و دندروگرام حاصل با استفاده از روش UPGMA ترسیم گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که با وجود شباهت بسیار زیاد بین دو جمعیت مرکز و شرق از نظر ساختار ژنتیکی، تنوع بسیار بالایی بین افراد وجود داشت. این تنوع زیاد ممکن است نتیجه دگرگشن بودن گیاه یونجه (۱۰ درصد خودگشنی)، فعالیت حشرات (به خصوص زنبور ها) و انتقال دانه گرده بین ارقام باشد. تشابه ژنتیکی بین جمعیت های مورد مطالعه در این تحقیق، می تواند ناشی از تعادل ژنتیکی به وجود آمده طی صدها سال کشت یونجه در ایران و جابجایی بذرها بین مناطق مختلف ایران باشد.

Alfalfa, Genetic variation and Microsatellite marker, تنوع ژنتیکی, نشانگر ریزماهواره و یونجه زراعی