همایون کانونی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج
علیرضا طالعی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
سیدعلی پیغمبری - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
سیدمحمود اخوت - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
ماتیو ابنگ - مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک

بیماری برق زدگی مخرب ترین بیماری گیاه نخود در مناطق غرب آسیا و شمال آفریقا است. به منظور مطالعه واکنش نخود در برابر بیمارگر عامل برق زدگی، این تحقیق در سال ۱۳۸۶ در مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا) انجام شد. در این بررسی اثر چهار پاتوتیپ بیماری در سه میزان غلظت (۱۰۳×۲، ۱۰۴×۲ و ۱۰۵×۲ اسپور در میلی لیتر) از لحاظ درجه بیماری و درصد آلودگی برگ در دو ژنوتیپ نخود (رقم محلی بیونیج و لاین ICC۱۲۰۰۴ )، به دو روش سیستماتیک و گنبدک (mini-dome) مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق به صورت دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار به اجرا درآمد. نتایج آزمایش ها حاکی از وجود اختلاف معنیدار بین ژنوتیپها، جدایهها و غلظتهای اسپور از لحاظ شدت بیماری و درصد آلودگی برگ بود و واریانت مربوط به پاتوتیپ IV بیشترین میزان بیماریزایی را در هر دو ژنوتیپ ایجاد کرد. نظر به پائین بودن نسبی ضریب تغییرات در آزمایش دوم، بالاتر بودن دقت در آزمایش گنبدک مورد تایید قرار گرفت. بین درجه بیماری و درصد آلودگی برگ، همبستگی بالا و معنی داری وجود داشت. با توجه به نمرههای بیماری ۴ و ۵/۳ که برای رقم بیونیج در فشار زادمایه ۱۰۳۲ اسپور در میلی لیتر به دست آمدند، چنین میتوان استنباط کرد که در این رقم، برخی ژنهای کوچک اثر برای مقاومت به برق زدگی وجود دارند. تفکیک مجموع مربعات غلظت اسپور به اجزای خطی و درجه دوم نشان داد که با افزایش غلظت اسپور، شدت بیماری برق زدگی به صورت خطی و معنی دار بالا می رود. هر دو ژنوتیپ نسبت به پاتوتیپ IV حساس و در برابر سایر جدایهها، ICC۱۲۰۰۴ مقاوم و بیونیج حساس بود. از بین سه غلظت اسپور، غلظت ۱۰۵۲ اسپور در میلی لیتر بیشترین تمایز را بین دو ژنوتیپ آزمایشی ایجاد کرد.

Ascochyta blight, Chickpea, Pathotype and Spore concentration., بیماری برق زدگی, پاتوتیپ, غلظت اسپور و نخود.