میثم نامداری - دانشگاه بیرجند
سهراب محمودی - دانشگاه بیرجند

به منظور ارزیابی کشت مخلوط نخود و کلزا، آزمایشی در سال ۱۳۸۹ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی استان مازندران، شهرستان قائم شهر اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل نسبت های کاشت ۰:۱۰۰، ۲۵:۷۵، ۵۰:۵۰، ۷۵:۲۵ و ۱۰۰:۰ (نخود-کلزا) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد که نسبت های مختلف کاشت اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود و کلزا داشتند. تعداد شاخه های فرعی، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در کلزا و در نخود، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه تحت تاثیر نسبت های مختلف کاشت قرار گرفتند. نسبت برابری زمین در نسبت کاشت ۵۰:۵۰، ۲۶/۱ و در نسبت کاشت ۲۵:۷۵ (نخود-کلزا) ۱۸/۱ بود (به ترتیب ۲۶ و ۱۸ درصد افزایش نسبت به کشت خالص). گیاه کلزا در نسبت کاشت ۵۰:۵۰ به عنوان گیاه غالب دارای بالاترین ضریب نسبی تراکم (۳۶/۲ KB=) و گیاه نخود به عنوان گونه مغلوب در نسبت کاشت ۷۵:۲۵ (نخود-کلزا) دارای کمترین ضریب نسبی تراکم (۷۲/۰ KC=) بودند. بر اساس نتایج این آزمایش، تاثیر رقابت در کشت مخلوط از نوع مکملی مثبت بود، اگر چه در تمامی نسبت های کاشت، عملکرد کلزا بیشتر و عملکرد نخود کمتر از عملکرد پیش بینی-شده بود. در مجموع به نظر می رسد که افزایش تعداد شاخه های فرعی و تعداد خورجین در بوته کلزا به دلیل بهبود فراهمی و کارایی مصرف منابع محیطی توسط نخود، علت افزایش عملکرد مخلوط دو گیاه بود.

Canola, Chickpea, Competition, Land Equivalent Ratio and Relative Crowding Coefficient, رقابت, ضریب نسبی تراکم, کلزا, نخود و نسبت برابری زمین.