ارزیابی پایداری عملکرد دانه لاین های خالص برنج در استان گیلان

معرفی ارقام جدید برنج با پتانسیل عملکرد بالاتر از ارقام محلی، یکی از اهداف مهم به نژادگران بوده و ارزیابی پایداری ارقام و تعیین اثر متقابل ژنوتیپ با محیط در هر برنامه معرفی رقم ضرورت دارد. در این تحقیق ۹ لاین خالص امیدبخش، انتخابی از لاین های ارسالی شبکه بین المللی ارزیابی ژنتیکی برنج همراه با رقم خزر به عنوان شاهد در سه منطقه استان گیلان (رودسر، رشت و تالش) طی سال های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار از نظر پایداری عملکرد مورد بررسی قرار گرفتند. عملکرد دانه در پایان فصل برحسب رطوبت ۱۴ درصد اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس ساده برای هرمحیط نشان داد که ژنوتیپ های برنج از نظر عملکرد دانه در هر سه منطقه و هر سه سال آزمایش دارای اختلاف معنی داری بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نیز نشان دادکه عملکرد ژنوتیپ های برنج در میانگین سال ها و مکان های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی-داری داشتند. اثر متقابل ژنوتیپ در مکان در سال نیز معنی دار بود. نتایج تجزیه پایداری به روش لین و بینز و AMMI نشان داد که لاین های شماره ۶ (CT۹۸۰۷-۳-۵-۱-۱-۲P-M-۱) و ۹ (IR۲۱۰۱-۴-۱۵۹-۱-۳-۳) به دلیل داشتن ضریب تغییرات و میانگین مربعات درون مکانی کوچک و کمترین فاصله نسبت به مبدا مختصات بردارهای تجزیه AMMI پایدارترین لاین ها بودند. این لاین ها به ترتیب دارای عملکرد ۴۹۷۰ و۴۷۷۰ کیلوگرم در هکتار بوده به عنوان پایدارترین لاین ها برای هر سه منطقه شناخته شدند. لاین شماره ۵ (CNAX۴۳۶۴-۴-۴-۴-۱-۳-۱) نیز با عملکرد ۴۷۹۰ کیلوگرم در هکتار به عنوان یک رقم پرمحصول دارای سازگاری اختصاصی با شرایط منطقه تالش بود.

Keywords:

Adaptability , Grain yield , Grain yield stability and Rice. , برنج , تجزیه پایداری , عملکرد دانه و سازگاری.