فرایند شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی نمونه موردی - محله سهرابیه کرج

  طی دهه های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سکونتگاه­های غیررسمی، به طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ کشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به صورت خودرو شکل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری به­عنوان یکی از آسیب های شهری مطرح می­باشد. در فرایند آسیب شناسی شهری یکی از مراحل بسیار مهم، شناخت دقیق و همه جانبه از آسیب می باشد. به عبارتی تنها با شناخت دقیق از عوامل ایجاد آسیب است که می توان راهکارهای حل آن را نیز ارائه نمود. از این جهت شناخت عوامل تاثیرگذار در پیدایش و توسعه مناطق حاشیه نشین بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می رسد. این شناخت دقیق و واقع بینانه از دو جهت سودمند واقع خواهد شد: اولا در صورت دست یافتن به شناخت درست، موضع گیری مناسب و روشنگرایانه ای در مقابل مشکلات کالبدی و غیرکالبدی خواهیم داشت، ثانیا می­توان به راهکاری مناسب و توانمند برای جلوگیری از شکل گیری، گسترش و اصلاح وضعیت کنونی این مناطق رسید. تا کنون از سوی پژوهشگران مطالعات شهری دلایل متعددی برای شکل گیری حاشیه نشینی ارائه گردیده است. با توجه به متنوع بودن پدیده حاشیه نشینی نمی توان دلایل وجود آن­را برای یک شهر، به شهر دیگر تعمیم داد. کرج به­عنوان یکی از کلانشهرهای کشور به­علت برخوردار بودن از جاذبه های متنوع به­عنوان مقصد تعداد کثیری از مهاجرین می باشد. در این پژوهش به بررسی علل شکل گیری اسکان غیررسمی و فرایند گسترش آن در محله سهرابیه کرج پرداخته شده است. این محله با مساحتی در حدود ۳۳ هکتار و با جمعیتی معادل ۵۲۴۷نفر، در غرب شهر کرج و در کنار جاده قزلحصار قرار دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و از روش پیمایشی و کتابخانه ای نیز استفاده شده است. شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی و از هر ۱۰ خانوار یک خانوار بوده است. یافته­های این پژوهش نشان می دهد که ریشه شکل گیری سکونت در محله سهرابیه کرج به سال ۱۳۴۳ می رسد. اولین ساکنان این محله به دنبال انجام اصلاحات ارضی و به علت وجود بسترهای مناسب طبیعی به آنجا آمده اند. بعد از انقلاب و به دنبال تشدید روند مهاجرپذیری شهر کرج و همچنین وجود مزیت های متعدد محله سهرابیه برای مهاجرین کم درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، نزدیکی به شهر کرج و وجود جاده قزلحصار به­عنوان محور اتصالی محله سهرابیه به پیکره اصلی شهر کرج و عدم نظارت دقیق شهرداری بر ساخت و سازهای غیرمجاز، این محله مقصد مهاجرت تعداد زیادی از مهاجرین گردید. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که نزدیک به ۸۵ درصد مهاجرین به این محله از استانهای شمال غرب و غرب کشور و با انگیزه دستیابی به شغل بوده است. بر این اساس لزوم توزیع عادلانه امکانات در سطح این مناطق و ایجاد فرصت های شغلی در آنها به­عنوان رویکرد اصلی در جلوگیری از گسترش اسکان غیررسمی در محله سهرابیه و شهر کرج مطرح می باشد.

Keywords:

Informal settlement , formation causes , Sohrabiye , Karaj , i mmigration , سکونتگاه های غیررسمی , علل شکل گیری , سهرابیه , کرج , مهاجرت