تاثیر کاهش سطح آب های زیرزمینی و پارامترهای ژئوتکنیکی خاک برروی فرونشست زمین با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهر تبریز)

چکیده فرونشست زمین درواقع حرکت رو به پایین سطح زمین می­باشد که در صورت گسترش، احتمال آسیب جدی به زیرساختارها، خطوط انتقال و سازه­ ها وجود دارد. با توجه به خطرات فرونشست زمین و همچنین با علم به این­ که کاهش سطح آب­ های زیرزمینی و پارامتر­های ژئوتکنیکی خاک معیارهای موثری در زمینه فرونشست زمین هستند، تحقیق حاضر به بررسی تاثیر این پارامترها بر روی فرونشست زمین در شهر تبریز پرداخته است. در ابتدا با استفاده از داده ها ی راداری در سال­ های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ و با روش InSAR نسبت به تهیه نقشه فرونشست در شهر تبریز اقدام گردیده است. براساس خروجی ­های حاصل، ۵ درصد از شهر با فرونشست بسیار زیاد، ۱۷ درصد با فرونشست زیاد، ۲۵ درصد با فرونشست متوسط، ۲۳ درصد با فرونشست کم و ۳۰ درصد با فرونشست بسیار کم مواجه شده است. همچنین با استفاده از مدل FAHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Process) در محیط GIS نقشه مربوط به مناطق مستعد وقوع فرونشست تهیه شده است. برای انجام مدل FAHP از ۵ معیار تاثیرگذار استفاده شده است که عبارت اند از: تغییرات سطح آب­ های زیرزمینی، ضریب تراکم­پذیری حجمی، نتایج SPT، نوع زمین و نوع لایه خاک. داده ها ی موردنیاز از سازمان­ های مربوطه اخذ و پس از آماده ­سازی وارد محیط نرم ­افزار ArcGIS ۱۰.۵ گردیدند. پس از تهیه نقشه ها ی درون­ یابی شده هر یک از معیارها و استانداردسازی آن­ ها، نسبت به محاسبه وزن معیارها اقدام گردیده است و پس از تلفیق لایه ها ی معیار و وزن معیارها با یکدیگر نقشه نهایی مناطق مستعد فرونشست در شهر تبریز به دست آمده است. بر اساس نتایج مدل FAHP مناطق غرب، جنوب­ غربی و قسمت هایی از جنوب مستعدترین مناطق برای وقوع فرونشست در شهر تبریز می­باشند، در مقابل مناطق شمالی و شمال­ غربی شهر از استعداد کمی ‍ برای وقوع فرونشست برخوردار می­ باشند. نتایج به دست آمده از روش InSAR نیز تاییدکننده نتایج به دست آمده از مدل FAHP با هم­خوانی بیش از ۸۵ درصد می باشد. تفاوت دو نقشه به­ صورت جزئی و در مناطق با فرونشست کم و بسیار کم می­ باشد.

Keywords:

فرونشست زمین , GIS , کاهش سطح آب زیرزمینی , پارامترهای ژئوتکنیکی , FAHP , InSAR