گونه شناسی خانه های سنتی شهرستان تالش نمونه موردی: روستای خاله سرا ۵۷

شناخت و دسته ­بندی صحیح گونه ­های مختلف معماری می­تواند در درک بهتر فضا، حفاظت از آن و نیز در دستیابی به شیوه ­های جدید طراحی مفید واقع گردد. استان گیلان در شمال کشور و در کنار سواحل جنوبی دریای خزر قرار گرفته است. از خصوصیات بارز آن رطوبت و بارندگی زیاد است که عامل اصلی شکل­ گیری معماری و شهرسازی این ناحیه می­باشد. مجتمع­ های زیستی سواحل خزری، از معماری ویژه­ای برخوردار هستند که شاید بتوان نمونه ­های با ارزش آن­ ها را در شهرستان تالش که در حد فاصل یک صد کیلومتری مرکز استان گیلان (رشت) قرار گرفته است و به خصوص در روستای خاله سرا ۵۷ که در حد فاصل پانزده کیلومتری مرکز شهرستان (تالش) قرار گرفته است مشاهده نمود. این نوشتار سعی بر آن دارد تا گونه­های معماری روستای خاله سرا ۵۷ را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. اطلاعات مقاله حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه­ ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و از جامعه آماری مشتمل بر ۴۹۵ بنای مسکونی و ۹۰ خانه سنتی که دارای معماری ارزشمند بوده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به همین سبب ابتدا به توصیف وضع موجود روستا پرداخته شده و سپس به عناصر کالبدی روستا و فضاهای موجود در بناها و گونه­های روستا پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که روند گسترش بناهای روستا بر اساس الویت­های اقلیمی به ترتیب از سمت شرق به غرب و سپس در ارتفاع شکل گرفته است و بطور کلی سه الگوی معماری در بافت روستای خاله سرا ۵۷ یافت می شود، که این سه الگو عبارتند از خانه­ های کرسی بلند، خانه­ های تلار دار و  خانه های غلام گردشی. که خانه­ های با الگوی کرسی بلند با اختصاص۷۳% بیشترین میزان در بافت روستا و خانه­ های تلار­ دار نیز با ۲۴% به دلیل هزینه­ های بالای اجرا کمتر مورد استقبال روستائیان قرار گرفته است و همچنین آخرین گونه از خانه ­های روستا که به غلام گردشی معروف می­باشد با اختصاص ۳% از مجموع آمارهای ارائه شده در گونه­ شناسی بناهای روستایی خاله سرا ۵۷ مورد استفاده قرار گرفته است.

Keywords:

Gilan province , Talesh city , Khalehsara ۵۷ village , housing typology , vernacular architecture , استان گیلان , شهرستان تالش , روستای خاله سرا ۵۷ , گونه شناسی , معماری بومی