کمال امیدوار - دانشیار اقلیم شناسی گروه جغرافیا
حمیده دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا
منوچهر فرودی - کارشناس آمار وکنترل داده های اداره کل هواشناسی استان یزد

در این تحقیق الگوهای همدیدی موثر در ایجاد سیلاب­های رودخانه بوانات مروست مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به خشک و بیابانی بودن منطقه ۵ دوره سیلاب در دوره آماری ۹ ساله (۲۰۰۷-۱۹۹۹) اتفاق افتاده که هر کدام مورد تحلیل سینوپتیکی قرار گرفت و تنها دو الگو از شدیدترین آنها (۶ دسامبر ۲۰۰۳، ۲۹ مارس ۲۰۰۷) به عنوان نمونه انتخاب و تحلیل شد. برای تحلیل این پدیده از آمار بارش روزانه ایستگاه مروست و ایستگاه­های مجاور و برای تعیین شدت ناپایداری­ها، در مورد شاخص­های ناپایداری، Si، Ki، Li، TTi و Pw از ایستگاه شیراز استفاده شد. همچنین برای تحلیل الگوهای همدیدی بارش، نقشه­های همدیدی سطح زمین و تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال و نقشه­های امگا و وزش رطوبتی و چرخندگی در ساعت صفر و ۱۲ تهیه شد. آرایش الگوهای همدیدی و روند آنها در نقشه­های هوا ۲ روز قبل از سیلاب تا روز سیلاب بررسی شد. نتایج تحقیق نشان دهنده ۲ الگوی بارشی در منطقه می­باشد: بارش­های سیلابی در ۶ دسامبر ۲۰۰۳ به علت سامانه مدیترانه­ای است که به دلیل داشتن منبع غنی رطوبت و دمای بالا شرایط کسب رطوبت از آب­های جنوبی کشور را به بهترین شکل دارا می­باشد و به همین دلیل باعث بارش­های شدید در این دوره شده است و عامل بارش ۲۹ مارس ۲۰۰۷ استقرار پرفشار سیبری و تشکیل سیستم مانع، بر روی جنوب دریای خزر و مرکز ایران است. در همین زمان سامانه­های ناپایدار غربی در برخورد با این سیستم مانع تغییر مسیر داده و با حرکت به سمت عرض­های پایین از آب­های جنوبی رطوبت کسب کرده و از سمت جنوب غرب به داخل کشور نفوذ نموده و بارش­های قابل توجهی را در مناطق جنوب غربی و مرکزی و منطقه مورد مطالعه ایجاد کرده­اند.

سیلاب, همدیدی, بلوکینگ, سامانه مدیترانه ای, رودخانه مروست