فاطمه میرعبداللهی شمس - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، واحد ورامین – پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
داریوش شهریاری - رییس بخش تحقیقات گلخانه ای مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران
مژده ملکی - استادیار، گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، واحد ورامین – پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران
ندا خردپیر - استادیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، واحد ورامین – پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، تهران، ایران

بیماری ساق سیاه خربزه و طالبی با عامل Macrophomina phaseolinaیکی از مهم ترین بیماری های خاک­زاد خربزه و طالبی با اهمیت اقتصادی در سراسر دنیا می باشد. با توجه به اینکه کنترل بیماری از طریق تناوب زراعی، بذر پاک و ضد­عفونی شیمیایی به طور کامل موثر نمی باشد؛ از این رو به­کارگیری ارقام مقاوم به عنوان عامل کاهنده شدت بیماری و سطح آلودگی در کنترل بیماری اهمیت فراوانی دارد. بدین منظور واکنش ۲۲ رقم و ژنوتیپ طالبی و خربزه بومی منطقه ورامین به­عنوان یکی از مراکز عمده تولید این محصولات، نسبت به این بیماری در شرایط گلخانه­ای در چهار تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. آمار­برداری از شدت آلودگی با فاصله یک ماه بر اساس صفات وزن تر، وزن خشک و شاخص آلودگی صورت گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی مقاومت ۲۲ ژتوتیپ خربزه و طالبی بر اساس میانگین شدت شاخص بیماری نشان داد که چهار ژنوتیپ هانی­دیو، خربزه تاشکندی، خربزه اصفهان، و هیبرید آناناس T با قرار گرفتن در دامنه درجه آلودگی ۱-۱/۲ به­عنوان ارقام مقاوم و ارقام یا ژنوتیپ های خربزه حاج ماشااللهی، طالبی سمسوری اصفهان و آناناس مینا MN۱ با گرفتن درجه آلودگی بیش از ۴ در گروه خیلی حساس قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از آنالیز میانگین وزن تر، دو رقم حاج ماشاللهی و هیبرید ۷۰۶۵-MA با ۰۵/۱۷ کمترین وزن تر و رقم هیبرید آنانس T یا ۰۵/۵۷ گرم بیشترن وزن تر را داشتند. برای وزن خشک گیاه هیبرید هانی پاک با ۱۶/۷ گرم بیشترین مقدار و درگز مشهدی با ۹۹/۱ گرم کمترین وزن را نشان دادند. نتایج تحقیق نشان دهنده تفاوت معنی دار بین ارقام و ژنوتیپ های طالبی و خربزه نسبت به بیماری پوسیدگی ذغالی بوده و لذا می توان از روش کاشت ارقام مقاوم برای کاهش سطح خسارت بیماری بهره جست.

خربزه و طالبی, رقم, مقاومت, Macrophomina phaseolina