محمد علی دهقان - اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
علی ملیحی پور - - اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
منوچهر خدارحمی - - اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

در این تحقیق، ۲۲۴ ژنوتیپ گندم انتخابی از بین ۱۷۰۰ ژنوتیپ موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج که خصوصیات زراعی نسبتا مناسبی داشتند، جهت ارزیابی مقاومت آن­ها نسبت به بیماری ­های بلایت فوزاریومی سنبله، زنگ قهوه­ای و سفیدک پودری در شرایط مزرعه­ای واقع در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفتند. پس از آماده­سازی زمین، بذر هر ژنوتیپ در یک خط به طول ۵/۱ متر بر روی یک پشته زیر سیستم مه­پاش کشت شد. سنبله­ها در مرحله ۵۰ درصد گلدهی (مرحله ۶۵ از جدول زادوکس) با سوسپانسیون اسپور جدایه قارچ­های عامل بلایت فوزاریوم سنبله منطقه (Fusarium graminearum، F. culmorum) طی دو مرحله به فاصله ۳ روز از هم مایه­زنی شدند. برای ارزیابی مقاومت ژنوتیپ­ها نسبت به بیماری زنگ قهوه­ای، در مرحله ساقه رفتن ژنوتیپ­ها (مرحله ۳۵ از جدول زادوکس)، با مخلوط اسپور بیمارگر اسپور­پاشی شدند. ژنوتیپ­ها نسبت به سفیدک پودری، با آلودگی طبیعی منطقه ارزیابی شدند. یادداشت­برداری از واکنش ژنوتیپ­ها نسبت به بیماری­های فوق­الذکر، با استفاده از روش استاندارد ارزیابی برای هر بیماری انجام شد. نتایج نشان داد ۶۰ درصد ژنوتیپ­ها از نظر درصد ظهور بیماری فوزاریوم سنبله واکنش نیمه­حساس و ۳۰ درصد حساسیت نشان دادند و بقیه در گروه نیمه­مقاوم و مقاوم بودند، اما از نظر شدت بیماری، ۳۰ درصد آن­ها واکنش نیمه­حساس، ۳۷ درصد حساس و بقیه در گروه مقاوم و نیمه­مقاوم جای گرفتند. اما در گروه­بندی ژنوتیپ­ها از نظر شاخص بیماری مشخص شد که، ۲۰ درصد ژنوتیپ­های مورد بررسی در گروه نیمه­حساس، ۲۲ درصد حساس، ۳۴ درصد نیمه­مقاوم و ۲۴ درصد مقاومت نسبی مطلوب نشان دادند. نتایج واکنش ژنوتیپ­های مورد بررسی نسبت به نژاد­های موجود زنگ قهوه­ای منطقه نشان داد که، ۴۳ درصد آن­ها مقاوم، ۴۷ درصد حساس و ۱۰ درصد بقیه در گروه نیمه­مقاوم و نیمه­حساس قرار گرفتند.۱۷ درصد ژنوتیپ­های مورد بررسی نسبت به سفیدک پودری گندم واکنش مقاومت، ۲۵ درصد نیمه­مقاوم، ۲۷ درصد نیمه­حساس و ۳۱ درصد کاملا حساس بودند. بعد از تجزیه کل داده­ها، ۲۰ ژنوتیپ که دارای مقاومت نسبی مطلوب به هر یک از بیماری­های مورد بررسی بودند، به عنوان منابع مقاومت و بررسی مولکولی ژنتیک مقاومت به واحد ژنتیک، بخش تحقیقات غلات  موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر معرفی شدند.

گندم, مقاومت, فوزاریوم سنبله, زنگ قهوه ای و سفیدک پودری