سید افشین سجادی - محقق، بخش گیاهپزشکی مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش، بهشهر، ایران

قارچ عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی توتون از عوامل بیماری­ زای گیاهی با اهمیت می­باشد که در تمام نقاط دنیا پراکنده بوده و می­تواند موجب خسارت محصول در کشور­های تولید کننده توتون گردد. کنترل این عامل بیماری­ زا با استفاده از آفت­ کش­ ها، تناوب زراعی، ارقام مقاوم، کنترل بیولوژیک، استفاده از عصاره ­های گیاهی و غیره انجام می­ شود به منظور بررسی وضعیت آلودگی به این بیماری در مزارع توتون استان گلستان، تعداد ۴۵ مزرعه توتون در پنج روستای منطقه گرگان (والش­آباد، تقرتپه، جعفر­آباد، نوده­ملک و قرق) و چهار روستا در منطقه علی­آباد (برفتان، پیچک­محله، الازمن و فاضل­آباد) در سال زراعی ۱۳۹۵، انتخاب و از زمان ظهور علایم بیماری طی بازدید­های منظم هفتگی، میزان وقوع بیماری بر روی اندام­های هوایی توتون در طول دوره آلودگی در مزارع یادداشت­برداری شد. تجزیه آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار Stat Graphics Centurion XV, Version ۱۵.۲.۰۵ (شرکت Stat Point) صورت پذیرفت. نتایج تحقیقات نشان داد که از لحاظ حداکثر وقوع بیماری در مناطق مختلف اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما در مزارع مختلف یک روستا اختلاف معنی­داری در سطح احتمال ۹۹ درصد وجود داشته است. حداکثر میزان آلودگی مزرعه­ای با ۲/۴۸ درصد آلودگی در روستای والش­آباد بود و در مجموع روستای والش­آباد با ۱۶/۳۱ درصد، بیش­ترین آلودگی و روستای تقرتپه کم­ترین آلودگی (۵/۱۸درصد) را داشته است. از لحاظ سطوح زیر منحنی­های پیشرفت بیماری نیز بین مناطق اختلاف معنی­داری مشاهده نشد؛ اما در مزارع مختلف یک روستا اختلاف معنی­دارمشاهده شد. حداکثر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری در یکی از مزارع روستای والش­آباد (۲/۱۸۱۶) بود. در مجموع روستای والش­آباد بیش­ترین سطح زیر منحنی (۲۷۰۰) پیشرفت بیماری و روستای تقر­تپه کم­ترین سطح زیر منحنی (۸/۹۷۱) پیشرفت بیماری را داشته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می­دهد بیماری پژمردگی فوزاریومی توتون در تمام مناطق توتون­کاری استان گلستان (گرگان و علی­آباد) با میزان وقوع متفاوت گسترش دارد. 

پژمردگی فوزاریومی, توتون, وقوع بیماری, سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری