مرضیه شازده احمدی - محققین مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، مازندران، ایران
محمد رضا صلواتی میبدی - مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش، بهشهر، ایران

یکی از مهم­ترین بیماری ­های ویروسی خسارت ­زای توتون در ایران و برخی از نقاط جهان ویروس Y سیب­زمینی ((PVY است که نقش مهمی در کاهش کمیت و کیفیت محصول توتون دارد. موثر­ترین و بهترین روش برای کاهش خسارت این ویروس، اصلاح ارقام مقاوم نسبت به این بیماری است. از نشانگر­های مولکولی برای نشان­دار کردن ژن ­های مقاومت در برنامه ­های به­نژادی استفاده می­ شود. به منظور شناسایی نشانگر­های مولکولی پیوسته با ژن ­های مقاومت به PVY در توتون، ابتدا در سال اول، تلاقی اولیه بین دو والد VAM (مقاوم) و K۳۲۶ (حساس) انجام شد، سپس بذر­های F۱ به دست آمده کشت شده و بذر F۲ به دست آمد. بذر­های F۲ حاصل در سال دوم، در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش کاشته شدند. گیاهان F۲ با جدایه خالص­سازی شده سویه O ویروس PVY مایه­زنی شدند و سپس مورد ارزیابی های فنوتیپی قرار گرفتند. توسعه بیماری PVY با محاسبه سطح زیر منحنی پیشرفت آلودگی تعیین شد. در ادامه کار از ده بوته مقاوم و ده بوته حساس به PVY، بر اساس علایم مزرعه ای نمونه برگ تهیه گردید. روی این نمونه­ها برای تایید مقاومت و حساسیت به PVY آزمون الایزا انجام شد و بر اساس نتایج الایزا، بوته­ های حساس و مقاوم شناسایی شدند. در این تحقیق با استفاده از ۱۰۰ جفت آغازگر SSR انتخابی و همچنین به کارگیری روش تجزیه تفرق توده­ای اقدام به شناسایی نشانگر­های ریزماهواره پیوسته با ژن مقاومت به PVY در دو توده مقاوم و حساس به این بیماری و همچنین بوته ­های جمعیت F۲ گردید. سه ترکیب جفت آغازگر به نام­ های PT۳۰۰۰۲، PT۲۰۱۶۵ و PT۲۰۳۵۷ در DNA دو توده مقاوم و حساس تولید چند­شکلی نمودند. این جفت آغازگر­ها بعد از آزمون روی تک بوته ­های دو توده، روی تک بوته ­های جمعیت F۲ مورد آزمون و تجزیه قرار گرفتند. در نهایت، فاصله نشانگر­ها از ژن مقاومت با استفاده از نرم افزار Mapmaker Ver.۳.۰ تعیین گردید. نشانگر PT۳ با فاصله ۵/۱۷ سانتی مورگان در موقعیت ناجفت و دو نشانگر PT۱ و PT۲ به ترتیب با فاصله ۱/۱۸ و ۴/۳۷سانتی مورگان از ژن مقاومت قرار داشتند

PVY, ریز ماهواره, جفت آغازگر, توتون, چند شکلی