مجید حیدری - عضو هیات علمی گروه هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

تعریف از تحقیق و دانش در چند دهه گذشته شاهد تغییراتی بوده است. »چرخش عملی« اصطلاحی است که اشاره دارد به تغییر دیدگاه در نظریات دانش و تولید دانش. در گذشته بیشتر جنبه نظری دانش مورد توجه بود و تحقیقات با روشهای سخت گیرانه کمی و یا کیفی انجام میشد و در نتیجه دانش تولید شده مبتنی بر متن، گذاره، چیستی و یا چرایی۵ یک موضوع بود. امروزه تحقیقات از روشهای ترکیبی استفاده میکنند و دانش تولید شده مبتنی بر کنش، عمل و پرسش از چگونگی انجام یک کار، موضوع یا برنامه است. عدهای از صاحب نظران بر آن هستند تا با وسعت بخشیدن به معنای تحقیق و ارائه تعاریف عملی تر از دانش، فعالیتهای متنوعی را در دایره تحقیق و تولید دانش بگنجانند. مفهوم جدید »تحقیق هنری« نتیجه این دست تلاشها است. باید توجه داشت که تحقیق درباره هنر، برای هنر و بوسیله هنر سه گونه متمایز تحقیق هستند. این مقاله به معرفی این سه گونه تحقیق میپردازد و با استفاده از دستاوردهای علمی منتشر شده در دانشنامه راتلج درباره تحقیق در هنرها مفاهیم جدیدی که در این دانشنامه ذکر شده است را معرفی میکند . از این رو » تحقیق هنری« آن دست از تحقیقات هستند که هنرمند- محقق سوال، هدف، روش، فرضیات و مبانی نظری خاصی را مد نظر قرار نمیدهد بلکه از اصول تحقیقات علمی و روشهای آن در جهت یافتن بهترین شکل بیان هنری خود سود می جوید. نتیجه اینچنین تحقیقی یک اثر هنری است بهمراه یک گزارش مکتوب از روند انجام کار که دانش تجربی کسب شده در این فرایند را مستند کرده است. محقق-هنرمند در این مسیر یک »مطالعه بینشی« انجام میدهد و به »پیشرفت هنری« دست پیدا میکند.

تحقیق در هنر، تحقیق عمل محور، تولید دانش، پیشرفت هنری