مرضیه جعفرپور - دانش آموخته کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
صمد نجارپور جباری - استادیار گروه هنر اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

اهمیت سیاسی، فرهنگی، تاریخی، جغرافیایی و نژادی خراسان بزرگ همواره، توجه محققین حوزه هنر، خاورشناسان و نسخه پژوهان را به خود جلب کردهاست. هرات، از مهمترین شهرهای خراسان بزرگ است که سلطان حسین میرزا بایقرا -از آخرین پادشاهان تیموری- بر آن حکومت کرد و در خلال دوره پر ثمر خود، هنرمندان را به آرایش کتب دینی و غیر دینی سوق داد. دیوان شعر سلطان حسین میرزا، یکی از صدها نسخه خطی دوره تیموری است که از منظر تزئینات کتاب آرایی، به ویژه تذهیب، میتواند مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، معرفی وتحلیل فنی-هنری عناصر تذهیب این دیوان، هدف اصلی پژوهش حاضر است. بر همین مبنا، مقاله پیش رو، با رویکردی سبکشناختی و روشی توصیفی- تحلیلی، ضمن رجوع به منابع کتابخانه ای، آرایه های تذهیب نسخه مذکور را بررسی و تحلیل خواهد کرد. در این روند پس از معرفی نسخه خطی دیوان حسینی ۸۹۰) هجری)، به توصیف ساختاری مولفه های تذهیب آن پرداخته، سپس این عناصر را به تفکیک رنگ، نقش و ترکیببندی تحلیل خواهد شد.ضمنا این پژوهش مترصد پاسخ به این پرسش است که ویژگیهای بصری تذهیب نسخه دیوان حسینی چه بوده و در چه سبکی گردآوری شده است؟ در نهایت یافته های پژوهش، نشان میدهند که ویژگیهای سبکی تذهیب این نسخه با ویژگیهای تذهیب سایر نسخه های دوره تیموری مطابقت دارد. تنوع و غنای تزئینات در کتیبه ها، استفاده از رنگ طلایی و طلایی در کنار لاجوردی، کاربست نوعی رویکرد طبیعتگرایانه در استعمال نقوش ختایی، گرایش به تزئینات چینی و ترکیب بندی پیچیده و هماهنگ، از جمله این موارد است.

دوره تیموری، خراسان بزرگ، هرات، کتاب آرایی، تذهیب، دیوان حسینی