علی ماشاءاله کرمانی - استادیار، گروه فنی کشاورزی، دانشکدگان ابوریحان، دانشگاه تهران
غلامرضا چگینی - دانشیار، گروه فنی کشاورزی، دانشکدگان ابوریحان، دانشگاه تهران
امیرارسلان سیفی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکدگان ابوریحان، دانشگاه تهران

نعناع فلفلی گیاهی بسیار ارزشمند است که در تمام دنیا برای مصارف غذایی، دارویی، عطرسازی و پزشکی کشت می-شود. برگ مهم ترین بخش اقتصادی نعناع فلفلی است که تقریبا تمام اسانس آن درون کرک های ترشحی موجود در سطح برگ است. اسانس نعناع فلفلی یکی از مشهورترین و کاربردترین اسانس ها در بین اسانس های گیاهان دارویی و معطر است. خشک کردن گیاهان دارویی مهم ترین فرآیند پس از برداشت به شمار می رود. دما و مدت زمان خشک شدن نعناع فلفلی بر کمیت و کیفیت ماده موثره (اسانس) آن تاثیرگذار است. هدف اصلی این تحقیق مقایسه میزان اسانس استحصال شده از نعنا فلفلی خشک شده با روش های جت برخوردی و آون بود. بدین منظور از خشک کن جت برخوردی طراحی و ساخته شده در دانشکدگان ابوریحان دانشگاه تهران استفاده شد. خشک کردن نعناع فلفلی در سه سطح دمایی ۳۵، ۴۵ و ۵۵ درجه سلسیوس، و دو سطح سرعت هوای ۱۴ و ۱۹ متربرثانیه به روش جت برخوردی تا حدی که برگ ها خشک شوند، انجام شد. سپس برگ های خشک با استفاده از دستگاه برگ گیر از ساقه نیمه تر جدا شد. برای مقایسه خشک کردن گیاه با استفاده از دستگاه آون در همان سطوح دمایی انجام شد. برای اسانس گیری از دستگاه کلونجر استفاده شد. نتایج اسانس گیری نشان داد، با افزایش دما در هر دو خشک کن میزان اسانس کاهش می یابد. همچنین نتایج نشان داد در اکثر شرایط دمایی یکسان، میزان اسانس در محصول خشک شده با روش جت برخوردی بیشتر از محصول خشک شده با آون بود. میزان اسانس اندازه گیری شده در این پژوهش برای نمونه های تازه و در سایه خشک شده، به ترتیب ۲/۸۵ % و ۲/۷۶ % وزنی نسبت به وزن خشک ماده اندازه گیری شد. این مقادیر نسبت به تمامی نمونه های خشک شده (جت برخوردی و آن) بالاتر بوده اما تفاوت معنی داری نسبت به نمونه خشک شده در دمای ۳۵ درجه با خشک کن جت برخوردی با سرعت جت هوای ۱۹ متر بر ثانیه نداشت.

خشک کن جت برخوردی، نعناع فلفلی، اسانس، دستگاه برگ گیر