اسد آبشیرینی - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
محمدرضا صالحی مازندرانی - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
منوچهر جوکار - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
فاطمه حیات داوودی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

نقد بوم­گرا، مطالعه­ی رابطه­ی بین ادبیات و جهان طبیعت است که ریشه­های ظهور آن طرح اندیشه­های نو در مباحث انسان­شناسی و معضلات زیست محیطی است؛ معضلاتی که گفتمان­های اومانیستی در پدید آمدن آن­ها نقش بسزایی دارند. در این پژوهش روابط شخصیت های داستان اهل غرق منیرو روانی پور ازجمله خیجو، زائر احمد حکیم، مه­جمال، مدینه و مردان موبور با محیط زیست بررسی شده است تا نشان داده شود برپایه­ی اندیشه های فوکو، چگونه روابط قدرت در سطوح گوناگون این داستان موثر بوده است. خیجو، مه جمال، مدینه و زائر احمد حکیم در این داستان رابطه­ای نزدیک با طبیعت و همچنین نگاهی فراانسانی به زمین دارند که گفتمان غالب عصر، اومانیسم فلسفی را به چالش می­کشند؛ اومانیسمی که در آن بیشتر توجه به اندیشه انسانی می­شود و خود انسان و طبیعت را به چشم عنصر یا شیءای می نگرد. ازاین روست که فوکو در عصر تجدد، حضور انسان را در صحنه­ی تصویرگری اندیشه و آگاهی می­بیند و بر آن است که ترکیب های تجربی می­باید در جای دیگری به غیراز حاکمیت مطلق «من می­اندیشم» اعمال شوند؛ مردان موبور در این داستان کسانی هستند که قدرت سرمایه و اقتصاد را در اختیار دارند و از آن در راستای سلطه بر طبیعت استفاده می­کنند که باعث نابودی زیست­بوم طبیعی و ازهم پاشیدگی جامعه­ی انسانی «جفره» به مثابه همه­ی زمین می­گردند. در این نوشتار، نظر به اهمیت و تاثیر گفتمان­ها در تولید متن ادبی، هدف این بوده است که در داستان موردبحث با روش توصیفی- تحلیلی رابطه­ی انسان با محیط زیست و تاثیرگذاری گفتمان های مختلف که نقش موثری در اعمال قدرت دارند، بررسی شود تا زمینه­ساز آگاهی بخشیدن به انسان در رفتارش با محیط زیست باشد و نسبت او را با طبیعت آشکار نماید.

نقد بوم گرا, منیرو روانی پور, اهل غرق, گفتمان قدرت, فوکو