هادی امین رسولی - گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
نسیم جقیقت جو - گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
مهدی مرادی - سازمان زمین شناسی غرب کشور، سنندج، ایران

غار کرفتو، ۶۷ کیلومتری شمال باختری شهرستان دیواندره در استان کردستان، شامل ۴ طبقه است. کف طبقه دوم آن، در تالار خفاش ها، با نهشته های ستبری از گوانو پوشیده شده است. آنالیز SEM-EDX نمونه های گوانو گویای حضور کانی های ثانویه سولفاته (ژیپس، سسنایت)، فسفاته (فسفامیت، بروشیت، تاناراکیت، فرانکوانلیت، وایتلوکیت، لئوکوفسفیت، اسفنیسیدیت، پیروکپروئیت)، و نیتراته (اوره، نیتر)، همراه با میکروارگانیسم ها و کیتین است. وجود این کانی های متفاوت ناشی از تغییر pH (از اسیدی تا قلیایی) و رطوبت (مرطوب و خشک) در حضور میکروارگانیسم ها است. نهشته های گوانوی غار کرفتو، به ترتیب از پایین به بالا، در سه شرایط خشک، مرطوب و خشک تشکیل شده اند. مقایسه توزیع کانی های ثانویه با الگوی تغییرات بی هنجاری سریم در طول پروفیل گویای تشکیل کانی تاراناکیت فقط در شرایط مرطوب، و تشکیل کانی های وایتلوکیت، اوره، نیتر و سسنایت فقط در شرایط خشک است. بنابراین، آنها می توانند کانی های شاخص شرایط آب و هوایی باشند ولی کانی های دیگر چون در هر دو شرایط مرطوب و خشک تشکیل شده اند، نمی توانند چنین باشند. واکنش میان محلول تراوشی از گوانو و حرکت محلول از داخل سنگ بستر منجر به فسفاتی شدن و دولومیتی شدن سنگ بستر شده است. فراوانی کیتین در نهشته های گوانوی غار کرفتو نشان می دهد که گوانوها مدفوع خفاش های حشره خوار هستند.

غار کرفتو, گوانوی حفاش, کانی های ثانویه, کیتین, میکروارگانیسم ها