فرزانه کریمیان - دانشیار، گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی گروه فرانسه
شکیبا ذاکرحسینی - گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه شهید بهشتی

این پژوهش با رویکردی اجتماعی به تحلیل گفتمان و تصویر زن و مرد در رمان معروف بزرگ علوی به نام چشم هایش می پردازد. علوی داستان نویسی واقع گرا است که از رویدادهای واقعی استفاده می کند و نارسایی های جامعه عصر خود را آشکار می کند. چشم هایش رمانی سیاسی-اجتماعی است و گفتمان شخصیت هایش مفاهیم سیاسی-اجتماعی را بازنمایی می کند. هدف اصلی، تحلیل مسائل اجتماعی رمان برخاسته از گفته پردازی شخصیت ها است تا جایگاه های متفاوت افراد را مشاهده کرده و دریابیم جامعه چگونه در نظام بیانی خود را آشکار می کند. این مطالعه نشان می دهد که چگونه می توان در نهایت از طریق بررسی گفتمان رمان بازتاب ساختار گفتمانی جامعه را ارائه کنیم. در این راستا، از مفاهیمی بهره خواهیم جست که ادموند کرو، نظریه پرداز این عرصه، جهت بیان شکل گیری گفتمانی، در برهه معین تاریخ جامعه رمان بر شکل گیری تاریخی، ایدئولوژیکی مطرح می سازد که چگونه در متن وارد و منعکس می شود. به همین ترتیب، پیرو آدورنو و هورخایمر، هر گفته را در معرض ایدئولوژی می انگارد و ارتباط میان معنا و نحو روایی با ساختار معاصر خود از دیدگاه تاریخی و اجتماعی می داند. همچنین، بررسی ما نشان می دهد که جایگاه و تصویر زنان به گونه ای کاملا متضاد با آنچه در جامعه زمان خود بودند، توسط نویسنده ارائه می گردد. زن در فرایندهای اجتماعی نقشی پویا و زنده دارد. شخصیتی آوانگارد که مردان را وارد بی نظمی هایی در ارزش ها می کند و تاثیرات ژرفی بر ایجاد گفتمانی نو دارد. نقد جامعه شناختی گفتمانی با هدف بررسی عناصر گفتمان به ما کمک می کند تا مسیری به سوی معنا طی کنیم.

نقد جامعه شناختی فرانسه زبان, چشمهایش, ساختارهای گفتمانی, شرایط اجتماعی, ایدئولوژی