سید محمد حسینی - استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران
سیروس نبیونی - دکتری آب و هواشناسی، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ایران

امروزه مخاطرات بارشی، بحران­های گسترده­ای را به لحاظ نظامی، امنیتی و اجتماعی ایجاد می­کنند؛ چراکه این تنش­ها، در قالب فروسایی و تخریب محیط طبیعی گاه به تعارضات خشونت­بار اجتماعی نیز می­انجامد. در این راستا، برای واکاوی روزهای باران­فرین در ایران از داده­های روزانه باران در ۲۳۵ ایستگاه همدید در بازه زمانی ۰۱/۰۱/۱۳۴۰ تا ۲۹/۱۲/۱۳۹۸ خورشیدی (۲۱۵۴۹ روز) استفاده شده است. بنابراین پایگاه داده­ای با آرایه­ا­ی به ابعاد ۲۳۵×۲۱۵۴۹ ایجاد شد که سطرها نماینده زمان و ستون­ها نماینده ایستگاه­ها هستند. با استفاده از فاصله اقلیدسی و پیوند وارد، روزهای باران فرین ایران در چهارخوشه بارش منظم قرار گرفت. نتایج نشان داد خوشه اول (روزهای همراه با باران نسبتا سنگین) با فراوانی ۸۷ درصد ایستگاه­ها، پراکنش سراسری در کشور دارد. خوشه دوم (باران­های نیمه سنگین) با ۹ درصد، محدود به چند ایستگاه در کرانه­های شرقی دریای خزر و نیمه غربی ارتفاعات زاگرس است. خوشه سوم (باران­های سنگین) با ۳ درصد ایستگاه­ها در کرانه­های جنوبی دریای خزر و غرب ارتفاعات زاگرس در ایستگاه­های آستارا، بابلسر، نوشهر، رامسر، رشت، کوهرنگ و یاسوج واقع شده است و درنهایت، خوشه چهارم (باران­های ابرسنگین) با ۱ درصد، فقط در ایستگاه بندرانزلی رخ می­دهند. به نظر می­رسد فراوانی روزهای باران فرین در ایران، میل به خوشه­ای شدن و لانه­گزینی دارد و در تبعیت با توپوگرافی و دوری یا نزدیکی به دریا است.

مخاطرات باران, واکاوی خوشه ای, روزهای باران فرین, ایران