اقسام علیت در فلسفه علامه طباطبایی

موضوع این مقاله اقسام علیت در فلسفه علامه طباطبایی است. علیت از مباحث مهم فلسفی است که سابقه آن به فلسفه یونان باز میگردد. موضوع اقسام علیت از موضوعات مهمی است که در فلسفه اسلامی پرورانده شده و حکمای اسلامی به تقسیمات از علل رسیدند که مقرون به سابقه نبود. افزون بر مساله علل چهارگانه و توضیح و تبیین اقسام هریک از آنها، بحث فاعل طبیعی و فاعل الهی، مباحث است که فلاسفه اسلامی آن را طرح کرده و نشان داده اند که بسیاری از نتایج غلط و اشتباه های که در مسایل علت و معلول پیش آمده است، ناشی از فهم نادرست علیت و خلط علیت متافیزیکی و علیت طبیعی است. در این میان علت فاعلی مهمترین و اساسی ترین قسم از اقسام علل چهارگانه است از اینرو اهتمام حکمای اسلامی به این بحث بیش از دیگر مباحث مربوط به علیت است. این مساله از یک سو به دلیل طرح آن در مباحث خداشناسی و چگونگی فاعلیت حق بر میگردد، و از سوی دیگر به مساله تمایز فاعلیت الهی و فاعلیت طبیعی بازگشت مینماید. در این میان علامه طباطبایی با ژرف کاوی خاصی که داشت به تحلیل و تبیین نویی از اقسام نایل آمد.

Keywords:

علیت , علامه طباطبایی , علل چهارگانه , علت فاعلی , علت غایی.