منا قربانی - کارشناس ارشد ایران شناسی
امیر حسین حکمت نیا - کارشناس ارشد باستان شناسی

کاروان سرای گمرک شیراز به عنوان مجموعه اخذ مالیات و گمرک کالاهای وارد شده به این شهر در واقع ترکیبی از دو بنای گمرک خانه و سرای گمرک خانه بود که ما امروزه آن ها را با نام سرای گمرک و احمدی می شناسیم که علت این نام گذاری در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. کتیبه های موجود در سرای گمرک نشانگر تغییر سیستم مالیاتی در دوره های مختلف پادشاهی عصر قاجار است و ابزار تعیین مالیات و دیگر جزییات در این کتیبه ها شرح داده شده است. این سرا در شیراز به عنوان یکی از مهمترین ابنیه کریم خانی تا کنون پژوهش مفصلی برای شناخت دقیق آن صورت نگرفته است. این پژوهش با تکیه بر منابع دست اول، بررسی و خوانش کتیبه های موجود در سراها برای نخستین بار و نیز با به کارگیری اسناد موجود در مرکز اسناد ملی به بازشناسی این بنای ارزشمند پرداخته است.

سرای گمرک، سرای احمدی، کاروان سرا، شیراز، مالیات