محمد مصطفی اسعدی - دانشگاه علوم پزشکی ایران دانشکده پزشکی استادیار گروه معارف اسلامی
احمد تاجیکی - استادیار دانشگاه فرهنگیان
محمد شهبازی - دانش آموخته دانشگاه معارف

مسئله پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که آسیب اجتماعی استکبار با توجه به مفهوم و ابعاد قرآنی آن، چه پیامدهایی در عرصه ی فرهنگ و تمدن جوامع بشری در طول تاریخ داشته و دارد؟ بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، به روش تفسیر درون متنی و برون متنی در آیات قرآن، پیامدهای فرهنگی استکبار: تعارض و تقابل با فرهنگ دینی، گفتمان­سازی ضدفرهنگی، جریان­سازی ضدفرهنگی و اشرافی­گری در سبک زندگی است. پیامدهای تمدنی استکبار: امنیت­زدایی از انسان، ایجاد اختلاف طبقاتی و تضعیف یا تخریب همبستگی اجتماعی در جامعه ی دینی است. هرچند این دو گونه پیامد گاهی به صورت توامان بروز می­یابند. در نتیجه مشخص می گردد استکبار، آسیب رایج در هر دوره از حیات تاریخ بشری است و پیامدهای آن اول: اختصاصی به عرصه­های دینی و ایدئولوژیک ندارد و دوم: نه تنها در جامعه ی غیرایمانی، بلکه در جامعه ایمانی هم قابل شکل گیری و بروز پیامدهای خویش است.

پیامد استکبار, قرآن و فرهنگ, قرآن و تمدن, استکبار در قرآن, استکبار در تاریخ