محمد الله اکبری - استادیار جامعه المصطفی العالمیه

همزمان با پیشرفت های سریع صنعتی قدرت های اروپایی در سده هیجدهم میلادی، نشانه های ضعف و انحطاط در امپراتوری های مسلمان آشکار شد. اروپاییان در امور امپراتوری های مسلمان مداخله می کردند، حال آن که قدرت های مسلمان از پس آن ها بر نمی آمدند و نیز مسلمانان در حال مشکلات ناشی از تاثیر تمدن غرب بر حوزه های اسلامی، ناتوان بودند. گورکانیان هند، سومین امپراتوری بزرگ مسلمان، از این جریان مستثنا نبوده، سراشیبی انحطاط را در پیش گرفته بودند. علاوه بر عوامل متعدد داخلی و خارجی که آنان را به ضعف کشانده بود، حملات احمدشاه ابدالی به هند، این حرکت رو به سراشیب را سرعت بخشید و سرانجام به حوادثی در منطقه انجامید. بنابراین، سوال اصلی مقاله حاضر آن است که حملات احمدشاه در سقوط امپراتوری گورکانیان، چه نقشی در آینده منطقه و افغانستان داشته است؟ گمان می رود بدون توجه به این حادثه، تحلیل وضعیت فعلی افغانستان میسر نباشد. روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است و هدف، نشان دادن ارتباط سرنوشت سیاسی- اجتماعی مسلمانان و بهره گرفتن از آن برای موارد مشابه است. تاکید بر لزوم تحلیل حوادث فعلی افغانستان با رویکرد تاریخی، از یافته های مهم این مقاله است.

گورکانیان, مغولان مسلمان, احمدشاه ابدالی, کمپانی هند شرقی, افغانستان