مبانی و اصول پیشرفت در قرآن کریم

ارایه الگو و نظریه پردازی در باب پیشرفت مبتنی بر اصول و مبانی خاصی است که هر مکتب و نحله فکری از منظر آنها به عالم و آدم نگاه می کند. هدف این تحقیق تبیین مبانی و اصول پیشرفت از دیدگاه قرآن است. برای نیل به چنین هدفی نخست تعریف از مفهوم پیشرفت بر اساس آیات قرآن ارایه گردیده و پس از آن، مبانی و مفروضات اساسی که از دیدگاه قرآن فرایند حرکت تکاملی جوامع را معین می کنند، مورد تامل قرار گرفته اند. مبادی و پیش فرض های زیربنایی قرآن در باب پیشرفت در دو دسته مبانی نظری و اصول عملی طبقه بندی گردیده اند. ذیل مقوله مبانی نظری، پنج مبنا شمرده شده که عبارتند از: نگاه توحیدی به عالم، پیوستگی دنیا و آخرت، هدایت و مراقبت ربانی، خلافت و کارگزاری انسان، و تسخیر طبیعت برای انسان. از این مبانی هست شناسانه، اصول راهنما یا قواعدی مشتق می شوند که در سطح عینیت نظام کنش افراد و سیر جوامع را هدایت می کنند و این قواعد که اصول عملی نام گرفته اند، ذیل عنوان های: تربیت معنوی، عقلانیت پرمایه، عدالت اجتماعی، ایثار و فراتر رفتن از خود، استفاده شاکرانه از نعمت ها، حق عمران طبیعت، صورت بندی شده اند. این پژوهش، بنیادی است و برای تجزیه و تحلیل آیات از روش تحلیل محتوا و اسنادی استفاده شده است.

Keywords:

پیشرفت , مبانی , اصول , معنویت , توسعه , قرآن , جامعه