محمد علی رنجبر - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
مریم السادات موسوی - دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ بعد از اسلام، دانشگاه شیراز

عصر صفوی (۹۰۷-۱۱۳۵ق.) به دلیل احیای اقتدار سیاسی دولت و استحکام پایه­های حکومت ایرانی، از ماندگارترین و برجسته­ترین ادوار تاریخ ایران در دوره­ی اسلامی است. در این دوره به دلیل جریانات و تحولات بین­المللی و نیز اکتشافات جغرافیایی که توسط غربیان صورت گرفته بود، سرآغاز دوره­ی جدیدی در روابط و مناسبات تجاری و رفت و آمد سفیران به ایران شد، بنابراین روند تحولات و روابط تجاری ایران و دول غرب، بسترهای رفت و آمد سیاحان متعددی از جمله شاردن (۱۶۶۴م.) را به ایران فراهم آورد. در میان سیاحانی که در دوره­ی صفوی به ایران سفر کردند، آثار شاردن از اهمیت خاصی برخوردار است، از این رو با توجه به اهمیت این اثر و نیز اهمیت آداب و رسوم ایرانیان عصر صفوی به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگ ایرانیان، این پژوهش ضمن بررسی مصادیق مهم آداب و رسوم ایرانیان عصر صفوی در سفرنامه­ی شاردن، به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که مهم­ترین شاخصه­های نگرش شاردن در بررسی پیدایش و تکوین آداب و رسوم ایرانیان عصر صفوی چه مواردی هستند؟ پژوهش حاضر با بهره­گیری از سفرنامه­ی شاردن به طبقه­بندی و تحلیل آداب و رسوم ایرانیان عصر صفوی در دو حوزه­ی ملی و مذهبی و بررسی مشخصه­های دیدگاه شاردن در این زمینه پرداخته است. یافته­های پژوهش حاضرحاکی از این است که شاخصه­های نگرش شاردن نسبت به آداب و رسوم ایرانیان عصر صفوی بر محور تحلیل و مقایسه­ی موارد فوق با  مولفه­های عناصر فرهنگی و مشخصا آداب و رسوم جامعه اروپایی معاصر با عصر صفوی( قرن یازدهم هجری/ هفدهم میلادی) قرار دارد. علاوه بر آن مشخص شده، در بررسی­ها و نگرش شاردن در مورد آداب و رسوم ملی و مذهبی ایرانیان، عواملی همچون فرهنگ و تمدن ایران باستان، آموزه­های اسلام و شرایط آب و هوایی و اقلیمی ایران، در تکوین و تداوم آداب و رسوم ایران در دوره­ی اسلامی منشا اثر بوده­اند.

آداب و رسوم, سفرنامه شاردن, صفویه, مذهبی, ملی