هادی وکیلی
محمدحسن پورقنبر

حنبلیان یا پیروان احمدبن حنبل و از فرقه های مذهبی اهل تسنن در سه قرن نخست اسلامی، در بغداد می زیستند اما هیچ گاه مانند قرن چهارم و پنجم به قدرتی وافر دست نیافتند. آنان در این دو قرن، از قدرتی که در پناه حمایت آشکار و پنهان خلفای عباسی فراهم می آمد، در ایجاد اختلافات مذهبی با شیعیان، مسیحیان، یهودیان و شافعیان سود می بردند. تاکنون پژوهشی مستقل، به چالش های اجتماعی حاصل از عملکرد حنبلیان بغداد در قرن های چهارم و پنجم قمری نپرداخته است. بنابراین، نگارندگان این مقاله با این پرسش مواجهند: حنبلیان چگونه در ایجاد اختلالات اجتماعی بغداد طی سده های چهارم و پنجم قمری تاثیرگذار بودند؟(سوال) رویکرد فکری و اعتقادی حنبلیان به همراه حمایت های حکومتی، سبب سوق دادن آن ها به اقداماتی گردید که نتیجه آن، هنجارشکنی و ناامنی اجتماعی بود.(فرضیه) کاوش عملکرد حنبلیان بغداد در دو قرن چهارم و پنجم قمری، وضعیت شیعه در آن مقطع تاریخی را در مرکز خلافت عباسی، نشان خواهد داد.(هدف) بررسی به همراه تحلیل تاریخی، می تواند راهی برای پاسخ سوال، آزمایش فرضیه و دست یابی به هدف مقاله باشد.(روش) تحمیل فشارهای تاریخی متعدد و متکثر بر شیعه و در عوض، ایستادگی شیعه بر توان مندی های ذاتی، راز حیات اجتماعی شیعه را به تصویر می کشد.(یافته)

حنبلیان بغداد, خلفای عباسی, شیعیان, قرن چهارم, قرن پنجم