بررسی نقش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در تحولات سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا

رمحققان مختلف تاثیر فناوری های اطلاعاتی ارتباطی و سایت ها ی شبکه های اجتماعی را بر روی بسیج توده ها و حرکت های جمعی که در طی سالهای گذشته درخاورمیانه شاهد آن بوده ایم تحلیل کرده اند. مسئله مهم این است که چقدر نقش آنها در تحولات سیاسی کنونی جهان عرب تعیین کننده بوده است. وائل قونیم خالق صفحه فیس بوک در یک مصاحبه با سی ان ان می گوید که اگر شما می خواهید یک جامعه را آزاد کنید تنها به آنها دسترسی اینترنتی بدهید.پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که رسانه های ارتباطی به طور عام و اینترنت و وبلاگها به طور خاص، چه تاثیری در شکل گیری و تداوم تحولات سیاسی و بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا داشته اند. فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که امروزه، پیدایش جنبشهای نوین اجتماعی و تحولات سیاسی شمال افریقا و خاورمیانه(۲۰۱۱ ) پیوند اشکاری با کارکردهای نوین رسانه ها و شبکه های اجتماعی (اینترنت، وبلاگها،توئیتر، فیس بوک و..) و بحران مشروعیت و ناکارامدی نظامهای سیاسی دولتهای اقتدارطلب و تمامیت خواه عربی دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد رسانه ها و شبکه های اجتماعی نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی خاورمیانه و شمال آفریقا داشته اند. در این تحولات، بخش اعظم محتوای تولید شده توسط نیروهای معترض و انقلابی، با استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی صورت گرفت. فناوری های جدید ارتباطی، با مرزهای رسمی مقابله نمودند و یک صدای آلترناتیو به جای رسانه های سنتی رسمی دول عربی، که تنها سیاست ها و دیدگاه های رسمی دول عربی را منعکس می کنند، فراهم آوردند. روش به کار گرفته شده در این تحقیق، کیفی و از نوع توصیفی–تحلیلی، با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی است.

Keywords:

رسانه , عقلانیت ارتباطی , حوزه عمومی , اینترنت , وبلاگها , تحولات سیاسی