تحلیلی بر یافته های سفالی ارگ بم و بررسی آن در دوران پیش از تاریخ تا دوره اسلامی

ارگ بم به عنوان یکی از معروفترین جاذبه های استان کرمان، در جنوب شرقی حاشیه کویر لوت و نزدیک شهر بم قرار گرفته است. این سازه خشتی کم نظیر که در فهرست میراث جهانی یونسکو و آثار ملی ایران ثبت شده است، معماری جذابی دارد و نمونه ای دیدنی از ساختار دفاعی در ایران را به نمایش میگذارد؛ به خصوص که در طول تاریخ همچون حصاری مستحکم از مناطق شرقی ایران محافظت کرده است. این سازه تا قبل از زلزله سال ۱۳۸۲بم، بزرگترین سازه خشتی دنیا به حساب می آمد. بنای تاریخی ارگ که در شهرستان بم واقع شده است، تا یک قرن پیش همچنان مسکونی بود؛ هرچند متاسفانه در اثر زلزله مهیب پنجم دی ۱۳۸۲به ویرانه ای تبدیل شد و تلاش های مستمر مسئولان مانع از خروج این مجموعه از فهرست یونسکو شد و پس از زلزله، کار مرمت و اجرای مجدد بعضی بخش ها در دستور کار قرار گرفت. این بزرگترین بنای خشتی دنیا توانست از ویرانی های زلزله مهیب سر بلند کند و دوباره شاهد رفت وآمد گردشگران در کوچه پس کوچه هایش باشد؛ به طوری که در حال حاضر از پربازدیدترین جاهای دیدنی بم است و به روزهای اوج گردشگری اش برگشته است. ارگ بم حضور پررنگی در تاریخ ایران زمین داشته است و امروز همچون نگینی درخشان در استان پهناور و تاریخی کرمان میدرخشد. مطالعات باستان شناسی اخیر در ارگ بم که گونه شناسی و مطالعه یافته های بدست آمده از آواربرداری مهمترین آنهاست به شناخت ادوار فرهنگی بم یاری رسانده است. مجموعه بسیار متنوع و بی نظیر این یافته های دوران پیش از تاریخ ( کالکولتیک، مفرغ)، دوران تاریخی (هخامنشی، اشکانی و ساسانی) و دوران اسلامی(سده های اولیه، میانه تا دوره متاخر) را در بر دارد. نمونه های دوران پیش از تاریخ، متعلق به دو دوره مس- سنگی و مفرغ است. سفالهای دوران تاریخی را ۱۲گونه سفالی تشکیل می دهند که از جمله آن سفال آوایی، لوندو، خاکستری و سیاه و طیف نارنجی است. اما بیشترین و متنوع ترین یافته ها، از دوران اسلامی بدست آمده که به ۲۹دسته (دو گروه اصلی لعابدار و بدون لعاب) همچون اسلیپ گلی، لعاب پاشیده، زرین فام، نقاشی زیر العاب آبی سفید، سلادن، چینی و ... تقسیم می شوند و در دوره های اوایل، میانی و متاخر مورد مطالعه قرار گرفته است.

Keywords:

ارگ بم , گونه های سفالی , پیش از تاریخ , تاریخی , اسلامی