اثر تاریخ کاشت بر میزان پروتئین، محتوای ساپونین و عملکرد دانه ژنوتیپ های های مختلف کینوا در شهرستان جیرفت

چکیدهسابقه و هدف:باتوجه به خشکسالی ها، بحران آب و افزایش شوری خاک که طی چند سال اخیر در منطقه جیرفت روی داده است، کشت محصولات جایگزین برای فصل خنک با نیاز آبی کم، صرفه اقتصادی بالا و سازگار با منطقه و دوره رشد کوتاه ضروری به نظر می رسد. کینوا به دلیل نیاز آبی کم و مقاومت بالا به شوری گزینه مناسبی برای این امر می باشد، بر همین اساس این مطالعه با هدف بررسی میزان پروتئین، محتوای ساپونین، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های کینوا (Chenopodium quinoa Willd) در کشت پائیزه و زمستانه انجام شد.مواد و روش هااین آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار، در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان در دو سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ اجرا گردید. تاریخ کاشت (پائیزه و زمستانه) به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ های های Titicaca, Redcarina, Gza۱, Q۱۲, Q۱۸, Q۲۱, Q۲۲, Q۲۶, Q۲۹, Q۳۱ به عنوان عامل فرعی بودند. در این آزمایش صفاتی نظیر طول ساقه، طول دوره رشد، درصد پروتئین، ساپونین دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته هاتجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد صفات اندازه گیری شده در این آزمایش (طول ساقه، طول دوره رشد، درصد پروتیین و ساپونین دانه) تحت تاثیر معنی دار ژنوتیپ، تاریخ کاشت و اثر متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ قرار گرفتند. طول گل آذین تنها تحت تاثیر معنی دار ژنوتیپ قرار گرفت. طول ساقه در کشت پاییزه و زمستانه بسیار متفاوت بود به طوری که در کشت پاییزه بیشترین طول ساقه در ژنوتیپ Q۲۲ و Q۱۲ مشاهده شد اما در کشت زمستانه بیشترین طول ساقه مربوط به ژنوتیپ های Q۲۶ و Q۲۹ بود، همچنین نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ و تاریخ کاشت نشان داد در تمام ژنوتیپ های مورد مطالعه درصد ساپونین و پروتئین در کشت پاییزه کمتر از کشت زمستانه بود، دامنه تغیرات درصد ساپونین و پروتیین دانه به ترتیب بین ۵۲/۴ تا ۵۶/۵ درصد و ۷۸/۱۰ تا ۸۹/۱۳ درصد بود. همچنین عملکرد دانه و وزن هزاردانه کینوا تحت تاثیر معنی دار ژنوتیپ ، تاریخ کاشت و اثرات متقابل آنها قرار گرفت. دامنه تغییرات عملکرد دانه بین ۹۱/۱ (تیمار کشت پاییزه و ژنوتیپ GZA۱) و ۹۹/۳ تن در هکتار (تیمار کشت پاییزه Q۱۲) مشاهده شد.نتیجه گیرینتایج این تحقیق نیز این نیز نشان داد که امکان دو بار کشت این محصول در یکسال در منطقه جیرفت امکان پذیر است، مشروط بر اینکه از ارقام مناسب استفاده شود. بنابراین در کشت پاییزه ارقام Q۱۲ و Q۳۱ و در کشت زمستانه ارقام Q۲۹ و Q۲۶ توصیه می-شوند.

Keywords:

درصد پروتئین , طول گل آذین , عملکرد دانه , محتوای ساپونین