نبی خلیلی اقدم - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سید جواد طالب زاده - گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

سابقه و هدفپیش بینی فنولوژی، سرعت ظهور برگ(فیلوکرون) و علی الخصوص حداکثر شاخص سطح برگ در هر منطقه با استفاده از مدل های ریاضی در جوامع گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین با توجه به اهمیت پیش بینی فنولوژی، سطح برگ و زمان تا اتمام رشد برگ دو گیاه مهم صنعتی ذرت و آفتابگردان، این تحقیق جهت معرفی و آزمون اعتبار سنجی مدل فنولوژی Phenology MMS در شرایط محیطی بوکان، پیش بینی سرعت ظهور برگ یا فیلوکرون در شرایط تنش کم آبی متوسط و تصحیح ضرایب روابط آلومتریک پیش بینی کننده شاخص سطح برگ ذرت رقم سینگل گراس ۷۰۴ و آفتابگردان رقم شمشیری به اجرا درآمد.مواد و روشهادر این تحقیق ابتدا اعتبار مدل Phenology MMS در پیش بینی مراحل نموی و تعداد برگ در ساقه ذرت آفتابگردان با استفاده از داده-های مزرعه ای سنجش شد و سپس با برازش مدل دو تکه ای، به شیوه درون یابی، روز و زمان حرارتی لازم تا پایان رشد برگ و فیلوکرون (درجه روز بر برگ) در دو حالت بدون تنش و تنش متوسط استخراج شدند. سپس با استفاده از روابط آلومتریک بین تعداد برگ و شاخص سطح برگ بهترین مدل آلومتریک برای تخمین شاخص سطح برگ انتخاب شد. نتایجنتایج نشان داد که مدل بخوبی قادر به پیش بینی مراحل نموی ذرت و آفتابگردان است و روز و ترمال تایم لازم تا هر مرحله خاص نموی را در دو حالت پس از کشت و پس از سبز شدن پیش بینی می کند. نتایج همچنین نشان داد که گیاه ذرت پس از گذراندن ۹/۷۸۲ درجه روز به زمان پایان رشد برگ خود خواهد رسید که این زمان حرارتی دقیقا پس از طی ۳/۷۲ روز (در منطقه اجرای تحقیق) پس از سبز شدن کسب خواهد شد. در آفتابگردان نیز گیاه پس از کسب ۱/۷۹۸ درجه یعنی در ۱۴/۵۹ روز پس از سبز شدن به پایان رشد برگ میرسد به بیان ساده تر با گذشت هر ۳ و ۰۶/۲ روز پس از سبز شدن، یک برگ به تعداد برگهای ذرت و آفتابگردان به ترتیب اضافه خواهد شد. در صورت بروز تنش متوسط، شیب خط رگرسیون تغییرات تعداد برگ در مقابل زمان حرارتی نیز افزایش پیدا کرد و به ۰۲۸۵/۰ و ۰۳۳/۰ برگ بر درجه روز به ترتریب در ذرت و آفتابگردان، افزایش پیدا کرد. نتایج پیش بینی سطح برگ با استفاده از دو رابطه توانی و یک رابطه دو تکه ای نیز نشان داد که هر سه مدل از دقت مشابهی در پیش بینی شاخص سطح برگ ذرت و آفتابگردان برخوردار هستند.

تنش, فنولوژی, ظهور برگ, مدل