قاسمعلی کوچنانی - دانشیار دانشگاه تهران
علیرضا نوروزی - طلبه پایه تحصیلی دهم مدرسه علمیه امام صادق× و دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

«قیاس اولویت» قاعده ای اجتهادی است که در فقه کاربرد بسیاری دارد و احکام زیادی با استفاده ازآن استنباط می شود. با توجه به اینکه این مسئله، ریشه در علم اصول دارد در این نوشتار، با ارائه تعریفی دقیق از قیاس اولویت و بررسی سیر تطور آن نزد علما، تلاش شده با بررسی اقوال فقها، حجیت آن با دلیل، اثبات و با بیان مناط حجیت قیاس اولویت به این موضوع پرداخته شود که قیاس اولویت از ادله لفظی محسوب شده و موضوعا از «قیاس مجمع علی بطلانه» خارج است. سپس با الهام از دو روایت از امام صادق× که در جهت گیری مقاله نقش اساسی دارند این مطلب اثبات می شود که هر قیاس اولویتی نمی تواند قیاس اولویت معتبر باشد و به کارگیری این نوع قیاس، نیازمند تدقیق در موضوع است. در این پژوهش به عبارات قدما و متاخرین شیعه، توجه شده تا جایگاه قیاس اولویت نزد ایشان، به وضوح روشن شود. تمییز قیاس اولویت معتبر از غیر آن و تعیین مناط دقیق تری در خصوص حجیت قیاس اولویت، از جمله اهداف این مقاله است. روش پژوهش، تحلیل مفهومی، گزاره ای و سیستمی است.

قیاس اولویت, مفهوم موافق, مناط حجیت, قطع به اولویت, ظهور لفظی