عبدالله امیدی فرد - هیئت علمی دانشگاه قم و مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه
هادی غلامرضاراوی - دانشجوی دکتری دانشگاه قم رشته فقه و مبانی حقوق

ظرف و وعاء موضوعات تکوینی با موضوعات تشریعی متفاوت است. به همین جهت بین علوم حقیقی و علوم اعتباری تفاوت ماهوی وجود دارد. علم فقه و اصول از علوم اعتباری و علم فلسفه از علوم حقیقی محسوب می شود. بدین جهت از گزاره های عقلی یا قواعد عقلی نمی توان در علوم اعتباری مانند فقه و اصول و از گزاره های اعتباری برای علوم حقیقی استفاده نمود. البته در صورتی که بتوان صورت مسئله یک موضوع را حقیقی دانست، می توان از قواعد عقلی بهره جست. در بحث کیفیت جعل حکم وضعی، عده ای معتقدند که جعل احکام وضعی، تکوینی و عده ای قائلند که تشریعی است. برخی هم قائل به تفصیل شده اند. اگر بتوان اثبات نمود که احکام وضعی مجعول تکوینی می باشند، در این صورت چون موضوع امری حقیقی می باشد می توان در مسائل آن از علوم حقیقی یعنی قواعد فلسفی بهره جست؛ چرا که موضوع مسئله امری حقیقی است، نه تشریعی.

احکام وضعی, جعل, تشریع, سبب, فلسفه