مریم علوی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران.
پروین دخت مشهور - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران.
محمد فاضلی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

در این مقاله،به بررسی تقابل ها در پنج داستان منتخب از بخش تاریخی شاهنامه (بهمن،اردشیر بابکان،بهرام گور،انوشیروان،یزدگردسوم)بر مبنای رویکرد تقابل لویی استروس پرداخته ایم.روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و مبتنی بر سند پژوهی و نوع آن، تطبیقی وتحلیلی است.برآن هستیم که به پرسشی پاسخ گوییم؛مقوله تقابل در بخش تاریخی شاهنامه نمود یافته است یا نه؟ بررسی تقابل در داستان های مورد بررسی نشان می دهد در قسمت تاریخی شاهنامه عنصر تقابل بسیار برجسته و پررنگ است.نوع تقابل ها در این داستان ها به دلیل تاریخی بودن آنها، عمدتا از نوع تقابل شخصیت های انسانی است و انگیزه های تقابل میان شخصیت ها،نیز اغلب مواردی همچون جنگ قدرت، تمایل به کشورگشایی، تلاش برای برپایی عدالت و مبارزه با ظلم، انتقام جویی، مبارزه با انیرانی و نژادهای دیگر و مواردی از این قبیل است. تقابل های دیگری نیز غیر از تقابل میان شخصیت های انسانی در این داستان ها دیده می شود که از میان آنها می توان به تقابل ایدئولوژی ها، عدالت و ظلم، فضایل و رذایل اخلاقی، تقابل روزگار و فلک با انسان، تقابل انسان با طبیعت، تقابل صفات انسانی همچون جنگاوری و شجاعت با ضعف و ناتوانی، تقابل نژادی و قومی و مواردی از این قبیل اشاره کرد. در مجموع، با اینکه داستان های منتخب، از نوع داستان های تاریخی هستند، اما مولفه های رویکرد و نظریه لوی استروس در آنها دیده می شود و انگیزه این شخصیت ها از تقابل، صرفا، انگیزه های ذکر شده در کتب تاریخی،نیست بلکه ،آرمان ها و اهداف و همچنین تیپ شخصیتی و خصایل روانی آنها نیز در این تقابل ها تاثیر مستقیم گذاشته است.

بخش تاریخی شاهنامه, تقابل, لوی استروس, انگیزه های تقابل