برنامه ریزی و بازآفرینی پایدار محلات حاشیه نشین با تاکید بر اصول نوشهرسازی (نمونه موردی: محله کارخانه نمک زاهدان)

عدم توجه به فرسودگی بافت های حاشیه به ویژه در شهرهای مرزی موجب کاهش سطح کیفی زندگی، زیستپذیری و در نتیجه نارضایتی شهروندان گردیده است. محله کارخانه نمک به عنوان یکی از بافت های فرسوده ی حاشیه شهر مرزی زاهدان، با مشکلات گوناگونی مواجه است. مرور منابع نشان میدهد، بازآفرینی و تجدید حیات شهری از جمله راه حلهای مطرح از سوی محققان در این زمینه است که امروزه تحت تاثیر اندیشه های مختلفی نظیر نوشهرسازی، قرار گرفته است. از این رو هدف مطالعه حاضر، ارائه راهبردهایی جهت بازآفرینی بافتهای فرسوده حاشیه با تاکید بر رویکرد نوشهرسازی در محله کارخانه نمک شهر مرزی زاهدان است. روش پژوهش براساس هدف از نوع کاربردی و استقرایی است، اما براساس ماهیت توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه است. جامعه آماری جمعیت ساکن در محله کارخانه نمک زاهدان است. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری کوکران با سطح اطمینان ۹۵ درصد، ۳۷۸ نفر محاسبه شد. برای این منظور ابعاد و شاخصهای بازآفرینی پایدار از مبانی نظری استخراج و سپس بر اساس شرایط محدوده مورد مطالعه بومی سازی شدند. ابعاد و شاخصهای مستخرج، با استفاده از روش های تحلیل آماری آزمون تی، کارت امتیاز متوازن، فریدمن و همچنین تحلیل SWOT، بررسی شدند. پرسشنامه های تهیه شده توسط ساکنین محله به صورت تصادفی با نرخ بازگشت %۸۸ تکمیل گردید. نتایج تحلیلها نشان میدهد، شاخص های نوشهرسازی در شرایط نامطلوبی قرار دارند. میزان تحقق اصول نوشهرسازی در بازآفرینی در سطح ضعیف و حدود %۳۶/۰۶ است. برپایه نتایج تحلیل ها، راهکارهایی جهت ارتقا کیفیت زندگی در محله و بازآفرینی با تاکید بر نوشهرسازی ارائه شد. نتایج این پژوهش میتواند به عنوان راهکارهایی عاجل برای محلات با ویژگیهای فرسودگی مطلق و محلاتی که از فشارهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ناشی از مرزی بودن در حاشیه شهرها متاثر هستند کاربرد داشته باشد. اما به طور خاص نتایج این تحقیق برای مدیران سازمانهای مرتبط با بازآفرینی بافتهای فرسوده در شهر زاهدان حائز اهمیت است.

Keywords:

شهر مرزی , بافت فرسوده و حاشیه , نوشهرسازی , بازآفرینی شهری پایدار , محله کارخانه نمک زاهدان.