مریم زارع مقدم - مرکز تحقیقات ایمونولوژی بارداری، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
سمیه قتلو - گروه علوم آزمایشگاهی، دانشکده علوم پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری التهابی مزمن است که التهاب باعث تشکیل بافت پانوس شده و در نهایت فرسایش غضروف و استخوان را به دنبال دارد. بیماری حدود یک درصد از مردم سراسر جهان را درگیر میکند و در زنان بیشتر از مردان شایع است. اگرچه علت بروز این بیماری به طور کامل مشخص نیست، اما سیستم های ایمنی ذاتی و اکتسابی در پاتوژنز بیماری نقش دارند. اتوآنتی بادی ها، از جمله anti-cyclic citrullinated peptides auto antibody و rheumatoid factor (RF)، عدم تعادل بین نسبت Th۱/Th۲ و Treg/Th۱۷ با پاتوژنز بیماری مرتبط است. علاوه بر اتوآنتی بادی هایی که به سینوویوم مفصل بیماران RA وارد میشود؛altered fibroblast-like synoviocytes (FLSs) نقش مهمی در آسیب به غضروف و استخوان دارند.درمان مرسوم برای RA، disease modifying anti rheumatic drugs (DMARDs)، مانند متوترکسات (MTX) و درمان بیولوژیکی، از جمله درمان سیتوکاینی مانند مهارکننده های TNF-α است. بیمارانی که به درمان های مرسوم و بیولوژیکی پاسخ نمی دهند، می توانند کاندید های مناسب برای درمان سلول های بنیادی (SCT) در نظر گرفته شوند. نتایج SCT، از جمله درمان با سلول های بنیادی مزانشیمی (MSCT) و درمان با سلول های بنیادی خونساز (HSCT) در مدل های حیوانی RA یا بیماران انسانی امیدوارکننده بود که منجر به بهبود فعالیت و شدت بیماری شده است. علاوه بر این هر دو درمان منجر به بهبود تظاهرات بالینی بیماری ها و تغییر شاخص های ایمنی به نفع بهبود بیماری شده است. علیرغم اثربخشی واضح MSCT/HSCT در درمان RA، برخی مسایل مانند منشا بافتی سلول های بنیادی، منشا اتولوگ، آلوژن یا زنوژن بودن سلول های بنیادی، نوع سلول های بنیادی مانند MSC یا HSC و فاکتورهای پیش بینی کننده نتیجه پیوند ناشناخته باقی مانده است و باید در مطالعات بعدی مورد توجه قرار گیرد تا کارایی پیوند MSCT و HSCT افزایش یابد و از عوارض پیوند جلوگیری شود.

درمان با سلول های بنیادی خون ساز، درمان با سلول های بنیادی مزانشیمی، آرتریت روماتوئید، درمان با سلول های بنیادی