جواد فقیرنواز - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، موسسه آموزش عالی دیلمان لاهیجان، ایران
سامان ابی زاده - استادیار گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
رضا پرویزی - عضو هیت علمی موسسه آموزش عالی دیلمان لاهیجان، ایران
مریم دانش شکیب - دانشجوی دکتری دانشگاه ازاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

بیان مسئله: امروزه برنامه­ های توسعه شهری در کشورمان در گسستی عمیق با گذشته خود، خودرو محور و بر مبنای تسهیل هرچه بیشتر حرکت سواره بوده و آنچنان که باید به فضاهای شهری (در جهت ایجاد سرزندگی و پویایی شهری و ارتقای کیفیت های محیطی) توجه نمی­شود. بر این اساس، برای ارتقاء قرارگاه­های رفتاری (به عنوان یکی از مولفه­هایی که برای تعاملات اجتماعی افراد در اینگونه فضاها موثر واقع می­شود)، اهمیت چندانی در نظر گرفته نمی­شود. از این رو، این پژوهش در پی ارائه راهکارهای علمی و عملی در جهت ارتقاء سرزندگی فضایی در فضاهای شهری است. هدف: به این منظور، خیابان میرابوالقاسمی شهر رشت به عنوان یکی از فضاهای شهری که در پی طرح­های توسعه شهری، صرفا بر مبنای تسهیل هر چه بیشتر حرکت سواره شکل گرفته­است، به عنوان نمونه موردی پژوهش در نظر گرفته شد. روش:شیوه تحقیق از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. حجم نمونه مورد بررسی به روش کوکران و با توجه به جمعیت ۶۷۷۰۰۰ نفری شهر رشت، ۳۸۴ نفر در نظر گرفته شد. داده­های مورد نیز به کمک پرسشنامه گردآوری و توسط نرم افزار SPSS تحلیل شد. همچنین جهت ارزیابی ساختار پیکره بندی فضایی که بر اساس مطالعات انجام شده همبستگی معناداری با سرزندگی دارد، از نرم افزار UCL Depthmap و روش چیدمان فضا استفاده گردید. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین همپیوندی و قابلیت اتصال نشان داد که نمونه موردی پژوهش با میزان قابلیت درک فضایی ۶۹/۰ از خوانایی نسبتا خوبی برخوردار است. علاوه بر آن مشخص گردید که عدم تعبیه فضاهایی جهت برقراری تعاملات اجتماعی و سواره محوربودن مسیر، مهم ترین مشکلات محله از دیدگاه جامعه آماری است. نتیجه­ گیری: بر اساس مطالعات، راهکارهایی همچون ارتقاء کیفیت کالبدی و بصری در منظر شهری، بهبود کیفیت زیست محیطی، توجه ویژه به عابرین پیاده و پیاده مداری، ارتقاء کیفیت عملکردی و فضایی و ارتقاء تعاملات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پیشنهاد گردید.

طراحی شهری, فضای شهری, سرزندگی, قرارگاه رفتاری, چیدمان فضا