سعیده شجاع - گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
محمد رضا پورجعفر - استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
منوچهر طبیبیان - استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در سال­های اخیر، با توجه به بحران­های موجود در زمینه تغییر اقلیم، مصرف انرژی و آلودگی­های زیست محیطی از طریق انتشارات کربن، موضوع رابطه فرم شهری و انرژی در شهرها توجه پژوهشگران زیادی را در رشته­های مختلف به خود جلب کرده است.گستردگی این حوزه ناگزیر منجر به تعدد تفاسیر و انجام پژوهش­های متنوع در خصوص دامنه مشکل و نیز سنجش رابطه بین فرم شهری و انرژی با استفاده از انواع متغیرها و روش­ها در مقیاس­ها و رویکردهای مختلف شده است. این مقاله در پی آن است با مرور مطالعات انجام شده درخصوص رابطه فرم شهری و انرژی (۱۱۹ مقاله)، به مقایسه و تحلیل متغیرها و روش­ها در مقیاس­ها و رویکردهای به کار گرفته شده بپردازد. تحلیل مقالاتی که بین سال­های ۱۹۷۴ تا ۲۰۱۹ در این حوزه انتشار یافته­اند، نشان داد مطالعات صورت گرفته عمدتا در قالب ۷ دسته کلی به موضوع "رابطه فرم شهری و انرژی" پرداخته­اند: ۱- فرم شهری (با تاکید بر بخش ساختمان و یا یکی از شاخص­های مربوطه به ویژه تراکم) و انرژی ۲- فرم شهری (با تاکید بر کاربری زمین) و انرژی ۳-فرم شهری (با تاکید بر بخش حمل و نقل) و انرژی ۴- فرم شهری (ترکیبی از بخش ساختمان و حمل­ونقل) و انرژی ۵- فرم شهری و رابطه آن با تغییر اقلیم، جزایر حرارتی، آسایش اقلیمی و پایداری ۶- فرم شهری و بارهای حرارتی ۷- فرم شهری و مدیریت انرژی، یا برنامه ریزی و سیاست­های انرژی. در نهایت علیرغم متنوع بودن رویکردها، روش­ها، مقیاس­ها و متغیرهای استفاده شده، چالش­ها و فرصت­های مشترک و قابل استنتاج ارائه شده است. نتایج این مقاله حاکی از آن است که موضوع رابطه فرم شهری و انرژی امکان آن را دارد که فراتر از رویکردها، مقیاس­ها و روش­های تک رشته­ای به دیدگاهی یکپارچه و پویا دست یابد.

فرم شهری, انرژی, متغیرها, روش ها, مقیاس ها