عاطفه ضمیری - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، رشته هنر، دانشگاه پیام نور، واحد تهران شرق، ایران
الیاس صفاران - دانشیار گروه هنر، دانشگاه پیام نور، واحد تهران شرق، ایران

با گذشت ۱۴ قرن از واقعه عاشورا هنوز هم این حماسه بزرگ محور هنرنمایی بسیاری از هنرمندان مسلمان بوده است. در این میان، استاد فرشچیان که بنیانگذار سبک جدیدی در نقاشی ایرانی است، با رابطه همزیستی بین آموخته های از معارف اسلامی و ادبیات و هنر، نقاشیهای نوآورانه و پویا و گسترده و پرجنب وجوشی خلق نموده که استقلالی نو به هنر او داده است. این پژوهش با هدف مطالعه مضامین و مفاهیم نقوش عاشورایی در مجموعه آثار استاد فرشچیان ابتدا به بیان مضامین و مفاهیم هنری پرداخته و پس ازآن به زندگی و جهانبینی استاد توجه و در آخر به تحلیل آثار عاشورایی استاد پرداخته است. در بررسیهای انجام گرفته مشخص گردید که استاد فرشچیان رد پی القاء۵ مضامین و مفاهیم نقاشی های عاشورایی خود به واسطه تمهیدات ساختاری مفاهیم تجسمی مانند: ترکیب بندی و فضاسازی و با استفاده از مفاهیم عناصر هنری مانند: خط، رنگ و بهکارگیری آنها علاوه بر آنکه اندوه، هراس، وحشت، غربت را به نمایش درآورده، مفاهیم و مضامین فرهنگ عاشورایی را نیز همانند: ایثار حزن و اندوه و رضا و بییاوری و مظلومیت امام و یارانش را در این واقعه تاریخی به درستی بازنمایی نموده است. این پژوهش درواقع، در پی پاسخ به این سوال است که چه مفاهیم و مضامینی در ارتباط با واقعه عاشورا در مجموعه آثار ایشان وجود دارد؟ این پژوهش از نوع نظری و با روش توصیفی تحلیلی آثار و با رویکردی تاویلی و ترکیبی ازاینرو، مطالعه موردی بیشتر به روش کیفی و با تاکید بر فرایندها و درک و تفسیر آنها انجام گرفته است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و روش تجزیه وتحلیل اطلاعات کیفی بوده است.

استاد فرشچیان، نقاشی عاشورایی، مضامین، مفاهیم.