تاثیرات ایام سوگواری محرم در آیین های نوروزی

مذهب یکی از اثرگذارترین عوامل در شکل گیری و تغییر سنتهاست. فرهنگ ایران همواره بستر مناسبی برای پذیرش و رشد ادیان الهی بهویژه اسلام را فراهم کرده و در مقابل قوانین و مناسبات آن انعطاف داشته و تطبیق پذیر بوده است. ازجمله این تطبیقها میتوان به برپایی جشن نوروز باستانی همزمان با مناسبت های دین اسلام اشاره کرد. در اغلب آیین های ملی و مذهبی ایرانیان هنر نقشی اساسی دارد. نوروزو ایام سوگواری امام حسین(ع) نیز که از خاص ترین آیینهای ملی و مذهبی هستند همراه با هنر همگام بوده و از بستر هنرهایی مانند نمایش و شعر و موسیقی برای زنده نگهداشتن آرمانهای متعالی خود و انتقال به نسلهای بعد استفاده کرده اند. برای مثال هر دو آیین از هنر نمایش بهره بردهاند؛ ایام سوگواری محرم با تعزیه و نوروز با نوروز خوانی همراه است. شعر در هردوی این مناسک نقش تثبیت کننده وقایع در حافظه رادار است؛ چنانکه رکن اصلی سنت شفاهی کلام است. موسیقی نیز در کنار هنر نمایش و شعر همواره همراه با این دو آیین بوده است. هدف از این تحقیق بررسی تاثیرات ایام سوگواری امام حسین(ع) دربرپایی آیینهای گفتاری و غیر گفتاری نوروز است. در بخش آیینهای غیر گفتاری با متفاوت شدن نمادها و گاهی حذف آنها این تاثیر مشخص میشود و در بخش آیینهای گفتاری که مهمترین بخش آن نوروزخوانی است در اشعار مورداستفاده تغییراتی اساسی مشاهده میشود. ایرانیان بنا بر اقتضای شرایط سوگواری در این دوران آداب نوروز را که از رسوم قدیمی آنها در پیشواز سال نو پارسی محسوب میشود، با اشعار و موسیقی متفاوت برگزار میکنند که هم آیین باستانی قابل اجرا باشد و هم پیرو اعتقاد مذهبی شان منزلت ایام سوگواری بزرگان دینی حفظ شود. به طورکلی دو نتیجه مهم از این پژوهش قابل استخراج است، اول آنکه ظهور تفکر مذهبی در ادبیات نوروزخوانی القاکننده اشعار و مضامین محزون و مناسب سوگواری در این سنت شده است و این موضوع به خوبی بیانگر ظرفیت شعر در انتقال تغییرات لازم در سنتهای قدیم است. دوم آنکه با به کارگیری حافظه مذهبی میتوان به کمک حافظه فرهنگی شتافت و سبب حفظ و انتقال آن به نسلهای بعدی شد. این تحقیق به روش توصیفی و عینی انجامشدهو گردآوری اطلاعات در این پژوهش از دو نوع، گرداوری مقالات و میدانی هستند.

Keywords:

سوگواری , محرم , نوروز , حافظه فرهنگی , شعر , نوروزخوانی , امام حسین.