سعیده معصومی - مدرس مرکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی قم

تاثیرپذیری هنرمندان از نمادهای سنتی و بومی، ریشه در باورها و عقاید مذهبی دارد. این نمادهای سنتی در آثارشان از نشانه های تصویری (پارچه های نوشته شده، پنجه های مسی, پرهای طاووس رنگی و... ) و همچنین زمینه های کتیبه گونه (خوشنویسی اشعار، آیات و احادیث و...) در نقاشی قهوه خانه ای به تصویر کشیده شده است. وظیفه هنرمندان معاصر پاسداری از سنن و اسلوب و تجربیات گذشتگان و ارائه آن به بیانی جدیدتر و گویاتر در نقاشان قهوه خانه که در وهله اول حفظ و انتقال این مواریث را تکلیف خود میشمردند و هم ترسیم گر مراسم مذهبی و حماسی بودند. جایگاه آن بر فرهنگ جامعه امروز بر نشانه شناسی تصویر سنتی به شکل نماد در آثار تناولی به عنوان هنرمند نوگرای معاصر تبدیلشده و باعث وحدت و نزدیکی میان هنر آبستره غربی و هنرهای سنتی ایرانی و اسلامی شده است. در معرفی و ویژگیهای نقاشی قهوه خانه ای و آثار تناولی ویژگیهای مشترکی و نزدیک به هم دیده میشود. تلاش هنرمندان در تلفیق عناصر تصویری هنر مدرن غرب با سنتهای تصویری ایرانی و اسلامی، استفاده از عناصر تصویری عامیانه، مذهبی به ویژه عناصر مذهب تشیع، خلق آثاری که مخاطب (به ویژه بیننده ی غربی) با مشاهده عناصر نمادین اثر به ایرانی بودن آن پی ببرد و بهره گیری از تکنیکهای ترکیب مواد، کلاژ و جفت و جورکاری اشیا، بهره گیری از خط و خوشنویسی و خط نگاری در خلق آثار، فضای قرینه در ترکیب بندی آثار خلق شده است. آثاری تزئینی با تکرار عناصر یکسان و فرمهای نمادین و رنگبندی به تقلید از نگاره های سنتی ایران و همچنین رنگهایی مشتمل بر لاجوردی، فیروزه ای، قهوه ای،ا کر و طلایی، به گونه ای که فضای تصویر در نگاه مخاطب احساس نوستالژیک و آیینی را تداعی میکند. تناولی میان هنر آبستره غربی و هنرهای سنتی ایرانی و اسلامی، قرابت ایجاد کرده و از این تشابهات در خلق آثار مدرن توام با مفاهیم اصیل، سنتی و نمادین کرده است .در این میان میتوان به این نکته هم توجه داشت که این کاربرد عناصر نمادین در آثار او بیشتر ویژگیهای ذکرشده برای تزیین و نمایش بهتر بخصوص در جوامع غربی است. در این تحقیق به سوالات زیر پاسخ داده میشود. اول اینکه، ویژگیهای نشانه شناسانه تصویری سنتی و مذهبی در آثار پرویز تناولی چیست؟ درنهایت، چگونه تاثیرات عناصر بصری و مفهومی نقاشی قهوه خانه ای بر آثار پرویز تناولی ارزیابی میشود؟ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات، با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است. ابزارهای رویکرد نشانهشناسی در تحلیل متون و نقاشیهای قهوه خانه ای ، به صورت اختصار و نقش و اهمیت آنها در تحلیل و خوانش آثار تناولی ، تشریح و تبیین میشود.

نشانه شناسی تصویری، سنتگرایی، نمادهای عاشورایی، پرویز تناولی، نقاشی قهوه خانه ای