ابوالفضل عبدالهی فرد - استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده هنرهای تجسمی، تبریز، ایران
شیوا کاشانی ایلخچی - دانش آموخته دانشگاه هنر اسلامی تبریز، رشته هنر اسلامی، مقطع کارشناسی ارشد، تبریز، ایران

مراسم عزاداری محرم سابقه طولانی در تاریخ ایران دارد. از زمان گسترش تشیع در دوره صفوی تاثیر آن در هنرهای اسلامی بسیار دیده میشود. شاهنامه طهماسبی که در ابتدای سلطنت صفویان به تصویر درآمده به خوبی نشاندهنده تحولات اتفاق افتاده در حوزه فرهنگ و مذهب این دوره است. این پژوهش سعی در پاسخگویی به این پرسش دارد که آیین عاشورایی به چه میزان بر نگاره های شاهنامه تاثیر گذاشته و در قالب چه عناصری به تصویر درآمده است؟ هدف اصلی این تحقیق بررسی نگاره های موجود در شاهنامه طهماسبی و پیدا کردن ارتباط آن با مراسم و نمادهای عاشورایی است. گردآوری مقاله به روش کتابخانه ای و شیوه تنظیم مقاله به صورت توصیفی - تحلیلی میباشد و بر پایه ی تطبیق نمونه های موجود در نگاره ها با نمادهای عاشورایی است. یافته های تحقیق نشان میدهد که بیشتر فرم و تزیینات بکار رفته در سر پرچم های موجود در شاهنامه طهماسبی برگرفته از علم هایی است که در مراسم عاشورا در دوره صفوی استفاده میشد. هنرمندان با پشتوانه ی ذوق و هنری که داشته اند نشانه های فرهنگ عاشورایی را در فضای تزیینی نگاره ها بکار برده اند و با درگیر ساختن ذهن مخاطب باعث اشاعه فرهنگ عاشورایی شده و سهم ارادت خود را به این آیین پرداخته اند.

آیین عاشورایی، نگارگری، شاهنامه طهماسبی.