یوسف نورایی - ]استادیار و عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه شمال آمل[
صدیقه قلی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شمال آمل

از آنجا که حقوق ایران با تکیه بر نظام حقوقی اسلام و بر اساس کرامت انسانی طراحی شده است، قوانین و مقررات آن تا حد توان منطبق با ماهیت انسان است. به همین علت ، حقوق و تکالیف انسان ها و از جمله حقوق و تکالیف زوجین در حقوق ایران، بر اساس حقایق انسانی مقرر گردیده است .در ازدواج دائم و موقت حقوق و تکالیف زوجین دارای دو بخش مالی و غیرمالی بوده و زوجین به دلیل تفاوت های جنسیتی ، از حقوق و تکالیف مالی متفاوتی برخوردار هستند. مهمترین حقوق و تکالیف مالی بین زوجین عبارت است از: مهریه نفقه و اجرت المثل ،حقوق وظیفه و مستمری و ارثیه .از آنجا که » قضات دادگاه ها موظفند موافق قوانین به دعاوی رسیدگی کرده ، حکم مقتضی صادر و یا فصل خصومت نمایند... )« ماده ۳ قانون آیین دادرسی مدنی)۱ ، بنابراین بررسی حقوق و تکالیف مالی پنجگانه بینزوجین فوق الذکر و نحوه استخراج و استنباط احکام آنها از قوانین و مقررات حقوق ایران، خصوصا با توجه بهتفاوتهای آنها لازم و ضروری است.در حالیکه چهار حق مالی مهریه ، نفقه ، اجرت المثل و حقوق وظیفه و مستمری به زوجه تعلق دارد ، لیکن هریک از زوجین با وفات دیگری از وی ارث می برد . علاوه بر این، اغلب به قوانین مربوط به حقوق و تکالیف مالیبین زوجین، جزء قواعد امری بوده و شرط بنایی یا تبانی در آنها راه ندارد. همچنین، به دلیل ابتنای فقهیقوانین ایران ، مبانی فقهی آنها نیز در حد لازم مورد توجه قرار گرفته است .

مهریه، نفقه، اجرت المثل، حقوق و مستمری ، ارثیه، نکاح ، منقطع