میترا وهاب زاده دهخوارقانی - دانشگاه ازاد اسلامی تبریز
حسن احمدزاده - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران.
ایوب منوچهری میاندواب - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
علی پناهی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامیواحد تبریز، تبریز، ایران

پژوهش از نوع کاربردی بوده که به صورت توصیفی- تحلیلی و استنباطی صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را گردشگران وارد شده به کلان شهر تبریز تشکیل می دهند (۱۵۰۰۰۰۰نفر). با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، ۳۸۴ نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. داده های مورد نیاز به صورت پرسشنامه آماری و پرسشنامه دلفی گردآوری شد. متغییرهای این پژوهش، ۵۱ متغییر مرتبط با جاذبه های گردشگری است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغییره و آزمون همبستگی پیرسون و برای اولویت بندی معیارها و مناطق شهری از مدل ANP استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی منجر به کاهش ۵۱ متغییر به ۵ عامل (مراکز تاریخی- فرهنگی، غذا، سوغاتی و صنایع دستی، مراکز خرید، مراکز تفریحی و آموزشی، مراکز درمانی و اشتغال) شد که توانایی تبیین ۰۸/۹۵ درصد از تغییرات واریانس را دارند. نتایج پیرسون نشان داد که متغییرهای بازار تاریخی تبریز، کفش تبریز، خانه های تاریخی، فرش تبریز و موزه ها، همبستگی بیشتری با توسعه گردشگری دارند. نتایج یافته های رگرسیون ضمن اینکه موید اثرگذاری متغییرهای فرهنگی و تاریخی به عنوان جاذبه اصلی گردشگری شهر تبریز بوده، نشان داد که ۱/۷۱ درصد از تغییرات واریانس توسط متغییرها قابل تبیین است. نتایج یافته های ANP نشان داد که منطقه ۸ کلان شهر تبریز به دلیل وجود عناصر تاریخی و محل عرضه فرش و سوغاتی تبریز نسبت به سایر مناطق، امتیاز بیشتری دارد. با توجه به تفاوت ماهیت جاذبه های گردشگری در مناطق مختلف کلان شهر تبریز، پیشنهاد می شود برنامه ریزی گردشگری در هر منطقه متناسب با پتانسیل های گردشگری آن منطقه ولی هم راستا با اهداف سند توسعه گردشگری این شهر باشد.

جاذبه گردشگری, توسعه گردشگری, گردشگری شهری, تبریز