حمیدرضا پاشازانوس - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان

از جمله مفصل­ترین روایت­های مربوط به ساسانیان در متون چینی، گزارش­های جیوتانگ­شو و شین تانگ­شو درباره واپسین شاهان ساسانی است. این گزارش­ها ویژگی­های سیاسی ایران ساسانی، تحولات سال­های پرآشوب پس از خسرو دوم (۵۹۰ – ۶۲۸ م) و مرگ یزدگرد سوم(۶۳۲ – ۶۵۱ م) و بازماندگان وی در چین را نیز شامل می­شود. اگرچه این دو اثر حاوی اطلاعات ارزشمندی هستند، اما محقق برای استفاده از آن­ها علاوه بر دانش خط کلاسیک چینی، نیاز به استفاده از روش تحلیلی و  تطبیقی دارد. زیراکه در برخی قسمت­ها تفاوت­های محتوایی روایت­های جیوتانگ­شو با شین تانگ­شو باعث شده که این دو کتاب گزارش­های متفاوت و گاهی متضاد هم درباره شاهان ساسانی ارائه کنند. نظر به اهمیت اطلاعات آنها درباره واپسین سال­های شاهنشاهی ساسانی، مقاله حاضر سعی دارد تا نخست ویژگی­های تاریخ­نگاری این دو اثر و سپس روایت­های این دو متن را با یکدیگر مقایسه کرده تا درستی و نادرستی آن­ها مشخص گردد. این بررسی نشان خواهد داد که از آنجاکه سبک تاریخ­نویسی شین­تانگ­شو مبتنی بر «گاهشماری منظم وقایع» بود، روایت ساسانیان در شین­تانگ­شو از درستی و اصالت بیشتری برخوردار است. اصالت شین­تانگ­شو با وجود مجسمه پیروز و نرسی در مقبره چیان­لینگ بیشتر مشخص می­شود، مجسمه­هایی که در پژوهشهای جدید درست شناسانده نشدند و در این مقاله گزارش دقیقتری درباره آنها داده می­شود تا از این طریق،  روایت­های صحیح و نادرست درباره ساسانیان در دربار تانگ تحلیل و ارزیابی شود.

ساسانیان, تانگ, جیوتانگ شو, شین تانگ شو و تحولات سیاسی