محمد صید - گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
ایرج ساعی ارسی - گروه جامعه شناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، زنجان، ایران.
احسان رحمانی خلیلی - گروه جامعه ‏شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

در این مقاله به »تبیین جامعه شناختی فرار مالیاتی در ایران (مورد مطالعه شهر تهران)«پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی و از نظر شیوهجمع آوری اطلاعات، توصیفی و از نوع همبستگی میباشد. جامعه آماری تحقیق شاملتمامی مودیان مالیاتی شهر تهران به تعداد ۰۰۰/۵۴۰/۱ نفر و نمونه آماری هم تعداد ۳۸۳نفر از مودیان مالیاتی شهر تهران بودند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی و جهتبدست آوردن اطلاعات و داده های مورد نیاز از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. پساز توزیع پرسشنامه و اخذ اطلاعات مورد نیاز، دادههای بدست آمده با استفاده از نرم افزارspss در دو بخش توصیفی و همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و جهت آزمونفرضیات هم از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است.یافته های بدست آمده نشان داد: بین آگاهی عمومی و فرار مالیاتی همبستگی معناداریوجود دارد. ولی بین اعتماد اجتماعی و مشارکت عمومی با فرار مالیاتی رابطه معناداریمشاهده نشد. از سویی بین پایبندی دینی و فرار مالیاتی همبستگی منفی معناداری بدستآمد. همچنین یافته ها نشان داد که متغیرهای آگاهی عمومی، پایبندی دینی و احساسمحرومیت نسبی به میزان ۶ درصد قادر به پیش بینی فرار مالیاتی می باشند. 

احساس محرومیت نسبی, آگاهی عمومی, پایبندی دینی, فرار مالیاتی, مشارکت عمومی